Geleneksel soğutucular soğutmayı sağlamak için sıvıdan gaza veya tam tersi şekilde hal değiştirmeye dayanırken, nikel-titanyum alaşımı gibi katı malzemeler bunu yapmak için yalnızca mekanik strese ihtiyaç duyar ve sürdürülebilir bir alternatif sunuyor. Slovenyalı araştırmacılar, zararlı soğutuculara ihtiyaç duymadan ısınan dünyada serin kalmanın daha sürdürülebilir bir yolunu sunan yeni bir soğutma teknolojisi yaklaşımı geliştiriyor.
Yeni nesil soğutma teknolojisi
Çoğu buzdolabı ve klimada kullanılan buhar sıkıştırma teknolojisi bir asırdan daha eski, nispeten verimsiz ve çevreye zararlıdır. En zararlı soğutucular 1989’da yasaklanmış olsa da bunların yerine kullanılan hidroflorokarbonların (HFC’ler) karbondioksitten binlerce kat daha fazla sera gazı etkisine sahip olduğu bulunmuştur.
Şimdi, Slovenya’daki Ljubljana Üniversitesi Makine Mühendisliği Fakültesi’nde yardımcı doçent olan bilim insanı Jaka Tušek ve ekibi, toksik soğutucuları metal borularla değiştirmeyi amaçlayan bir teknolojiyi test ediyor. Tušek’in çalışması, üniversitede 2019’dan 2023’e kadar yürütülen SUPERCOOL adlı bir AB araştırma projesinin uzantısıdır.
Tusek, atmosfere sadece 2.2 pound belirli soğutucunun kaçması durumunda, çevresel etkinin yaklaşık 18.600 mil boyunca bir araba sürmeye eşdeğer olduğunu belirtiyor. Bu nedenle, hidroflorokarbonlar artık aşamalı olarak kullanımdan kaldırılıyor. Ancak, amonyak ve izobütan gibi doğal alternatifler, toksisite, yanıcılık ve sıcak iklimlerde azaltılmış verimlilik gibi kendi zorluklarıyla birlikte geliyor. Katı hal soğutma teknolojileri henüz erken aşamada olsa da, çevreye zarar vermeden daha güvenli, daha sessiz ve daha verimli bir soğutma sağlama potansiyeli sunuyor.
Araştırmacılar şu anda 2026’nın başına kadar sürecek olan E-CO-HEAT projesinin bir parçası olarak bu teknolojiyi pazara sunmak için çalışıyorlar. Bir patent hazırlıyorlar ve endüstri benimsemesi için bir strateji geliştiriyorlar. Sıcaklık kontrol teknolojilerinin verimliliğini ve sürdürülebilirliğini iyileştirmek, Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın temel bir parçası olan AB’nin Isıtma ve Soğutma Stratejisi’nin temel odak noktasıdır.