1 Ağustos 2024 Avrupa Birliği için önemli bir gün olarak tarihe geçti. AB’nin yapay zeka teknolojilerine dair ilk kapsamlı düzenlemelerini içeren yasası bugün yürürlüğe girdi. Bu yeni yasa AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in belirttiği gibi, “insanları ve onların haklarını merkeze alan” yenilikçi ve güvenli bir çerçeve sunmayı amaçlıyor. İşte detaylar…
Yapay Zeka Yasası nasıl olacak, neler geliyor?
Yeni düzenleme çeşitli aşamaların ardından tam olarak faaliyete geçecek. Yasaklanmış uygulamalara yönelik kısıtlamalar altı ay içinde, davranış kuralları dokuz ay içinde, yüksek riskli sistemler için yükümlülükler ise 36 ay içinde devreye girecek. Yasaya göre tüm AB üye ülkeleri 2 Ağustos 2026 itibariyle bu düzenlemelere uymak zorunda olacak.
Yasa, yapay zeka uygulamalarını oluşturdukları risk seviyelerine göre dört ana kategoriye ayırıyor. Bunlar sırasıyla minimal, sınırlı, yüksek ve kabul edilemez risk. Ayrıca sınırlı risk taşıyan sistemler için hafif şeffaflık gereksinimleri mevcut.
Yüksek riskli sistemler, piyasaya sürülmeden önce temel haklara yönelik bir etki değerlendirmesi yapmak ve AB veritabanına kaydolmak zorunda. Bu sistemlerin, ürün uyumunu kanıtlamak için veri ve teknik belgeleri sunmaları gerekecek.
Kabul edilemez risk taşıyan sistemler ise tamamen yasaklandı. Bu kapsamda bilişsel davranış manipülasyon sistemleri, internetten veya CCTV görüntülerinden alınan yüz görüntülerinin izinsiz toplanması, iş yerlerinde ve eğitim kurumlarında duygu tanıma sistemleri, hükümetler tarafından sosyal puanlama ve biyometrik sınıflandırma sistemleri gibi uygulamalar yer alıyor. Ayrıca belirli suçlar için kullanılan bazı tahmin edici polislik yöntemleri de bu yasaklar arasında bulunuyor.
Bu yasa aynı zamanda yenilikçiliği desteklemek amacıyla yapay zeka düzenlemeleri için kum havuzları (test ortamları) oluşturmayı öngörüyor. Bu ortamlar da yenilikçi sistemlerin gerçek dünya koşullarında geliştirilmesi, test edilmesi ve doğrulanması için güvenli bir alan sağlayacak.
Küçük ve orta ölçekli işletmeler ile start-up’lar idari yüklerin azaltılması ve baskın piyasa oyuncularının baskılarından korunması amacıyla “sınırlı ve açıkça belirtilmiş” destek tedbirlerinden yararlanacak.
Yasanın ihlali durumunda ilgili piyasa denetim otoritesine şikayette bulunulabilecek. İhlal durumunda şirketler bir önceki mali yıldaki yıllık küresel cirosunun belirli bir yüzdesi veya önceden belirlenmiş bir miktar (hangisi daha yüksekse) oranında para cezası ödeyecek.
Yasaklanmış uygulamaların ihlali için 35 milyon euro veya yüzde 7, yasa yükümlülüklerinin ihlali için 15 milyon euro veya yüzde 3, yanlış bilgi sağlama için ise 7.5 milyon euro veya yüzde 1.5 ceza uygulanacak. KOBİ ve start-up’lar için daha orantılı tavanlar geçerli olacak.
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen da yeni düzenlemenin yapay zeka gelişimini güvenilir ve yenilikçi bir şekilde yönlendireceğini ve Avrupa’daki KOBİ’ler ile start-up’ların öncü yapay zeka çözümlerini piyasaya sunmalarını destekleyeceğini vurguladı.
