Dünyada 5G ağ benimsemesi hızla artarken, hücresel teknoloji de halihazırda başka bir kablosuz teknolojinin hakim olduğu bir alana girmeye başlıyor: Wi-Fi. Bir kişi ya da şirketin kendi tesis çapında hücresel ağını kurduğu özel 5G ağları, bir zamanlar Wi-Fi’nin şehirdeki tek geçerli hizmet olduğu yerlerde bugün kendine yeni uygulama sahaları buluyor.
Gerçi Ulaştırma ve Altyapı Bakan Yardımcısı Dr. Ömer Fatih Sayan’ın açıklamasına göre Türkiye, 2026’da doğrudan 5.5G teknolojisine geçecek ancak bu ay İngiltere merkezli telekom şirketi Vodafone, Raspberry Pi tabanlı özel bir 5G baz istasyonunu piyasaya sürerek, daha sonra özel 5G inovasyon dalgasını başlatabilecek olan geliştiricileri hedefliyor.
Vodafone’da ağ mimarisi direktörü olan Santiago Tenorio, “Raspberry Pi, aslında satın alabileceğiniz en uygun fiyatlı CPU [tabanlı] bilgisayar” diyor ve ekliyor: “Bu da inşa ettiğimiz şeyin özünde, kaliteli bir Wi-Fi yönlendiricisi ile benzer bir malzeme listesine sahip olduğu anlamına geliyor.”
Şirket, Surrey, İngiltere merkezli Lime Microsystems ile birlikte çalışarak fiyatları 800 ila 12.000 ABD doları arasında değişen, kitle fonlamasıyla finanse edilen özel 5G baz istasyonu kitlerini piyasaya sürdü. Tenorio, “Bir Raspberry Pi’de (ki bu durumda bizim kullandığımız Raspberry Pi 4) cihazını hemen her yerde çalıştırabileceğinizden emin olabilirsiniz, çünkü sahip olabileceğiniz en küçük ama kararlı işlemci bu” diyor.
Ölçeklenebilir özel 5G ağlar mümkün
Tenorio, bir kişinin neden kendi özel 5G ağını isteyebileceğine dair bir dizi neden olduğunu söylüyor. Şu anda, senaryolar çoğunlukla şirketler ve kuruluşlarla ilgili olsa da örneğin 5G’nin nispeten düşük gecikme süresi ve ağ esnekliği bireysel kullanıcılar için de oldukça çekici.Tenorio, özel 5G için iki büyük satış noktası olaraksa güvenlik ve mobilitenin altını çiziyor.
Örneğin ticari bir mağaza 5G sayesinde geleneksel şifre tabanlı kablosuz ağ güvenliğine kıyasla bir SIM kartın sağlayabileceği ekstra güvenlik korumalarından faydalanabiliyor. Tenorio, her SIM kartın kendi benzersiz tanımlayıcısını ve şifreleme anahtarlarını içermesi ve böylece bir ağın her bir bağlantıyı tanıyabilmesini ve yetkilendirebilmesini sağlaması nedeniyle, özel 5G ağ güvenliğinin önemli bir satış noktası olduğunu söylüyor.
Acil durum iletişiminde fayda sağlar mı?
Ayrıca Tenorio, müşterilerin 5G ağına erişiminin da daha kolay olduğunu şöyle ifade ediyor: “Şifreye ihtiyacınız yok. Tezgâhın arkasındaki tezgâhtarla veya garsonla konuşmaya ya da QR koduna ihtiyacınız yok. Sadece fırına giriyorsunuz ve fırının ağına dahil oluyorsunuz.”
Üstelik Tenorio, menzilindeki cihazların ping atmasına neden olan yakındaki bir 5G istasyonunun varlığına dayanabilecek bir acil yardım ve kurtarma uygulaması öneriyor. Tenorio, bir drone üzerinde özel bir 5G baz istasyonu kurmanın, drone’un bir afet bölgesi üzerinde uçmasını ve havadaki ağı aracılığıyla kapsama alanındaki tüm cihazlara rapor vermeleri için bir acil durum sinyali göndermesini sağlayacağını söylüyor.
Bu sinyali alan uyumlu bir SIM karta sahip herhangi bir cihaz daha sonra benzersiz kimlik bilgileriyle yanıt verir. Tenorio, “Sonra herhangi bir telefon ağa kayıt olmaya çalışacak” diyor ve ekliyor: “Ve o zaman orada örneğin göçük altında birinin olup olmadığını anlarsınız.”
Ağ gecikmelerinden kurtulmak
Almanya’daki Dortmund Teknik Üniversitesi’nde elektrik mühendisliği profesörü olan Christian Wietfeld’e göre, özel 5G ağları daha az gecikme olasılığını da beraberinde getiriyor. Wietfeld, mevcut Vodafone/Lime Microsystem baz istasyonunu henüz test etmediklerini söylese de, ekibi özel 5G dağıtımlarını test etti ve özel 5G’nin güvenilir bir şekilde daha iyi bağlantı sağladığını tespit etti.
Wietfeld’in ekibi araştırmalarını Eylül ayında İspanya’nın Valencia kentinde düzenlenecek olan IEEE Uluslararası Kişisel, Kapalı Alan ve Mobil Radyo İletişimi Sempozyumu‘nda sunacak. Araştırmacılar, özel 5G’nin Wi-Fi (IEEE 802.11 kablosuz standardı) ile karşılaştırıldığında, yüksek yüke sahip ağlardaki bağlantılardan 10 kata kadar daha hızlı bağlantı sağlayabildiğini tespit etti.
Wietfeld, “Özel bir 5G ağını işletmek için harcanan ek maliyet ve çaba, üretimin daha az kesintiye uğraması ve malların teslimatında daha az gecikme yaşanmasıyla karşılığını veriyor,” diyor ve ekliyor: “Ayrıca, kampüs içi tele-operasyonlu sürüş gibi güvenlik açısından kritik kullanım durumları için, özel 5G ağları gerekli güvenilirliği ve performans öngörülebilirliğini sağlıyor.”
Nokia, Ericsson ve Huawei gibi Telekom ekipmanları tedarikçileri ve ağ teknolojileri firmaları da özel 5G ağların yaygınlaşması için çeşitli adımlar atmaktalar. Ancak tabi maliyetler Wi-Fi ağlara göre hala oldukça yüksek ve özel 5G ağ kurulumları şimdilik oldukça sınırlı (ve Raspberry Pi gibi ekonomik çözümlere yönelmek zorunda kalacak) gibi gözükmekte.