Mikro yerçekimi ortamında ilaç üretmek üzere tasarlanan ve Haziran ayında uzaya fırlatılan Varda Space uzay aracı şimdilik dünyaya dönemiyor. ABD Hava Kuvvetleri, Varda Space’in kapsülünü Utah’taki bir eğitim alanına indirme talebini reddetti. ABD Federal Havacılık İdaresi şirketin ticari uzay lisansı başvurusunun kabul edilmediğini açıklarken ilaç üretimi yapan uzay aracının akıbeti şimdilik belirsiz.
Haziran ayında başarılı bir biçimde fırlatılan Varda Space uzay aracı, HIV tedavisinde kullanılan bir ilaç olan ritonavir kristalleri içeren bir kapsülü Temmuz ortasında geri getirmeyi planlıyordu. Ancak iniş alanı ve takvim seçiminde yaşanan aksaklıklar nedeniyle kapsülün dünyaya dönüşü 5 – 7 Eylül tarihlerine bırakılmıştı. Varda Space konuyla ilgili net bir açıklama yapmamakla birlikte, yetkililerle temaslarının sürdüğünü bildiriyor. Uzay aracının 1 yıl yörüngede kalabilecek şekilde tasarlandığını belirten şirket yetkilileri, kapsülü Dünya’ya geri getirmek için düzenleyicilerle işbirliği yapmaya devam ettiklerini bildiriyor.
Varda Space yetkilileri 30 Haziran’da ilk ilaç üretim deneyinin tamamlandığını ve HIV tedavisinde kullanılan ritonavir ilacının kristallerini yörüngede büyütmeyi başardıklarını açıklamıştı. Mikro yerçekimi ortamı, yerçekiminin neden olduğu kusurları genel olarak azaltarak uzayda daha iyi üretim yapılmasını sağlayabilecek bazı faydalar sağlıyor. NASA’ya göre uzayda üretilen protein kristalleri, Dünya’da üretilenlere kıyasla daha büyük ve daha mükemmel kristaller oluşturuyor.
Bununla birlikte zaten uzaya fırlatılan bir kapsül için ABD Federal Havacılık İdaresi’nin lisans talebini reddetmiş olması ve şirketin “yasal gerekliliklere uygunluk göstermediğini” belirtmesi sık rastlanan bir durum değil. Uzmanlar, yörüngeye uydu ve/veya kapsül fırlatmak ile onu dünyaya geri getirmenin çok farklı prosedürler içerdiğini ve bu noktada bazı aksaklıklar yaşanmış olabileceğini vurguluyorlar. Ancak söz konusu aksaklıkların nasıl giderilebileceği ve projenin başarıya ulaşıp ulaşmayacağı merak konusu.
Varda, görevini başarıyla tamamlayabilir ve dünyaya başarıyla geri dönebilirse ilaç sektörü için muazzam bir yenilik sağlanabileceği iddia ediliyor. Öte yandan uzmanlar proje maliyetleri, yaşanabilecek teknik aksaklıklar ve fırlatma/dünyaya dönüş süreçlerindeki onay prosedürleri göz önüne alınınca bu alanda çok hızlı bir değişimin beklenmemesi gerektiği görüşündeler.
