1998’de “Simpsonlar” büyük bir SUV olan Canyonero hakkında şaka yapmıştı. O zamanlar herhangi birinin “11 metre uzunluğunda, iki şerit genişliğinde, 65 ton American Pride” olan bir şeyi süreceğini düşünmek mantıksızdı. 2024’te bu şaka gerçeklikten uzak değil. ABD sokaklarında son 45 yılda herhangi bir zamanda olduğundan daha fazla yaya ve bisikletlinin hayatını kaybettiği bir gerçek; yalnızca 2022’de 1.000’den fazla bisikletli ve 7.500 yaya.
Trafik kazalarını önlemek için trafik mühendisliği
Araç büyüklüğü bu problemin büyük bir kısmını oluşturuyor. Şehir ekonomisti Justin Tyndall tarafından yakın zamanda hazırlanan bir makale, bir aracın ön uç yüksekliğini kabaca 4 inç (10 santimetre) artırmanın yaya ölümü olasılığını yüzde 22 artırdığını ortaya çıkardı. Risk, kadın yayalarda veya 65 yaş üstü kişilerde yüzde 31, çocuklarda ise yüzde 81 artıyor.
Dolayısıyla artan trafik ölümlerinden dolayı arabaları suçlamanın belli bir mantığı var. Hatta Tyndall, bir bisikletliye araba yerine kamyonetin çarpması durumunda ölme ihtimalinin yüzde 291 daha yüksek olduğunu öne sürüyor. Ancak otomobil üreticileri uzun süredir herkesin trafik kurallarına uyması durumunda kimsenin ölmeyeceğini iddia ediyor. Araç büyüklüğünün bu iddiayla alakası yok.
Trafik mühendisliği de benzer şekilde davranıyor. Kötü sonuçların devam etmesindeki rolümüzün yanı sıra, daha iyi mühendisliğin daha güvenli topluluklar ve sokaklar tasarlamada oynayabileceği rolü de hafife alıyoruz.
Tehlike nasıl büyüyor?
Trafik mühendisleri daha çok otoyola benzeyen aşırı geniş bir cadde inşa ettiğinde ve Canyonero’da aşırı hız yapan bir sürücü kaza yaptığında, sonraki çarpışma verileri sürücüyü aşırı hız yapmaktan sorumlu tutuyor.
Trafik mühendisleri uzun mesafelerle ayrılmış berbat yaya geçitleri sağladığında ve biri kırmızı ışıkta geçip hız yapan Canyonero sürücüsüne çarptığında, resmi kaza raporunda bu yolu kullananlardan biri veya her ikisi suçlanacak.
Otomobil üreticileri hız sınırını kolayca iki katına çıkarabilecek ve bunları dikkat dağıtıcı dokunmatik ekranlarla doldurabilecek devasa araçlar ürettiğinde, çarpışma verileri, meydana gelen neredeyse her kötü şey için yol kullanıcılarını suçlayacak. Bunlar birçok sözde yol kullanıcı hatasına yol açan sistemsel koşullardır. Ancak yüzeyin hemen altına bakıldığında, önlerine koyduğumuz ulaşım sistemi ve araç seçenekleri göz önüne alındığında, birçok insan hatasının, tipik, rasyonel yol kullanıcılarının tipik, rasyonel davranışlarını temsil ettiği açıkça görülüyor.