Dünyanın ilk yüksek sıcaklıkta süper iletken tokamakı Çin’de üretildi. Şirket, 2027 yılına kadar yeni nesil bir tokamak ve 2030 yılına kadar da teknoloji göstericisi yapmayı planlıyor. Çin merkezli bir füzyon enerji şirketi olan Energy Singularity, dünyanın ilk yüksek sıcaklıkta süper iletken tokamak cihazını üreterek rekor kırdı. ‘HH70’ olarak adlandırılan cihaz, Şangay’ın doğu bölgesinde bulunuyor. Bu, Çin’in füzyon temelli temiz enerji pazarına girişini işaret ediyor.
Süper iletken tokamak
Rüzgar ve güneş enerjisi projelerinin dünya çapında son zamanlarda yükselişi, ülkelerin fosil yakıtlardan uzaklaşıp daha temiz enerjiye yönelmesine yardımcı olmayı amaçlıyor. Ancak her iki enerji kaynağı da kesinti sorunlarıyla karşı karşıyadır ve istenildiği zaman açılamamaktadır, bu da fosil yakıtlara olan bağımlılığımızı devam ettirmektedir.
Fisyona dayalı nükleer enerji, insanoğlunun bildiği, kontrol edilebilen, karbon yaymayan tek enerji kaynağıdır. Ancak teknoloji, operasyonel güvenlik endişeleri ve üretilen muazzam miktarda atık yakıt nedeniyle sert bir muhalefetle karşı karşıya. Nükleer füzyonun yardımcı olabileceği yer burasıdır. Nükleer füzyon reaksiyonlarının aşırı yüksek sıcaklıkları altında, hidrojen atomları helyuma dönüşmek üzere birleşir ve yan ürün olarak büyük miktarda enerji açığa çıkar.
Bu reaksiyon Güneş’te meydana geliyor ve bilim insanları, pozitif yüklü hidrojen iyonları ve elektronlardan oluşan bir plazma çorbası yaratarak bunu burada, Dünya’da kopyalamaya çalışıyorlar.
Tokamak, plazmanın tutulmasına yardımcı olan ve böylece sıcaklığının Güneş’in koşullarını taklit edecek şekilde yükseltilebilen halka şeklinde bir kaptır. Bu nedenle bunlara “yapay güneşler” de denilmektedir. Cihaz bunu, parçacıkların plazma içinde tutulmasına yardımcı olan manyetik alanlar yaratarak başarıyor.
Bilim insanları bu teknolojiyi kullanarak son yıllarda nükleer füzyon reaksiyonlarından net enerji kazancı elde ettiler. Ancak tokamaklar geleneksel olarak büyük makinelerdir ve yapımı pahalıdır. Bu fikir, Energy Singularity’nin HH70’ten kopmayı amaçladığı şey. CGTN raporuna göre HH70 daha küçük ve daha ucuz. Tokamak, genellikle REBCO olarak bilinen yüksek sıcaklıkta süper iletken (HTS) malzemeden yapılmış manyetik bir sistem kullanıyor. REBCO, büyük ölçekte üretilebilen ve dolayısıyla tedarik edilmesi daha ucuz olan Nadir Toprak Baryum Bakır Oksit anlamına gelir. Böylece Energy Singularity, tokamaklarını çok daha ucuz hale getirebiliyor.
