Rusya, kompozit malzemeden diplomasi aracı yaptı

Rusya Devlet Atom Enerjisi Kurumu Rosatom’un karbon fiber ile ilgili ürünleri üreten birimi Umatex Şirketler Grubu, yeni bir Rus orta menzilli MC-21-300 uçağının geliştirilmesine katkıda bulunuyor. Umatex kompozitleri, ilk test uçuşunu gerçekleştiren 163 ila 211 yolcu kapasiteli uçağın 17,5 metre uzunluğundaki kanat panellerinde, orta kısımlarda, havaya kaldırma tertibatı ve kuyruk takımında kullanılıyor.

Sertifikasyon süreci tamamlanmak üzere olan uçakların teslimatına bu yıl başlanacağı ve Rossiya Havayolları yeni uçağın ilk operatörü olacağı açıklandı. Başarılı test uçuşunun gerçekleştirildiği etkinlikte konuşan Rusya Sanayi ve Ticaret Bakanı Denis Manturov, iki set kompozit kanadın üretildiğini ve üçüncünün üretime geçtiğini duyurdu.

Kompozit malzeme yeni global güç kaynağı

Kompozit malzeme ile ilgili gelişmeler, bu teknoloji ürününün yeni ekonomi ve siyasetin merkezinde olacağını gösteriyor. Bunun bir yanında verimlilik dinamikleri ve karbon vergisi gibi şirketlerin sürdürülebilirliğinin farklı boyutları ile ilgili etkenler yer alırken, diğer yanda üretimin yapılacağı tesislerin yerleşimi ve tedarik zincirinin oluşturulmasına bağlı olarak birçok farklı faktör söz konusu oluyor.

İkinci bölüm ile ilgili açık bir örneği, Umatex’in Tataristan’a açtığı fabrika oluşturuyor. Umatex, Kasım 2021’de eskiden Çin’den ithal edilen en yaygın öncü karbon fiber olan poliakrilonitril (PAN) maddesini üretmek amacıyla Tataristan Cumhuriyeti’nde bulunan Alabuga Özel Ekonomik Bölgesi’nde bir fabrika açıyor.

Kompozit alanındaki stratejinin başarılı olması, yukarıdan aşağıya bütün yapının bu konuya inanması ile mümkün. Rosatom Genel Müdürü Aleksey Likhachev, Kasım 2021’de düzenlenen Sınır Tanımayan Kompozit Forumu’nda, “Kompozitler sadece karlı bir iş değil, aynı zamanda tüm dünyanın şu anda karşı karşıya olduğu iklim sorunlarına iyi bir çözüm. Ürün kalitesi ve çevresel kriterler açısından kompozitlerimiz sürdürülebilir kalkınma gereksinimlerini tam olarak karşılamaktadır. İster uçakta ister arabada kullanılsın, bir ürünü yüzde 20 daha hafif hale getirirler. Bu, çalışma sırasında emisyonları yüzde 20 azaltırken kilometreyi artırdıkları anlamına gelir ki bu çok önemli bir beceridir. Söz konusu durum, çelik ve beton yerine kompozit malzemeler kullanarak tüm tedarik zincirinde yüzde 30-40’a kadar tasarruf edebileceğimiz inşaat sektöründe de geçerlidir. Enerji ve üretim süreçlerinde elde edilen tasarruf, iklim için büyük bir fark yaratır” sözleriyle konuya bütün boyutlarıyla hakim olduğunu gösterdi.

Umatex CEO’su Alexander Tyunin aynı forumda, “2015-2016 gibi yakın bir tarihte Rusya’da tüketilen karbon bazlı malzemelerin yüzde 80’den fazlası ithal edildi. Bugün ülke, karbon fiber kumaşların yüzde 90’ından fazlasını üretiyor ve yurt içinde prepreg yapıyor. Son beş yılda kapsamlı bir tedarik zinciri oluşturduk” dedi. Yeni tesis, yılda 5 bin ton öncü PAN üretecek. Bu miktar, Alabuga (Tataristan) ve Balakovo (Saratov Bölgesi) Argon’daki iki karbon fiber üreticisine hammadde sağlamak için yeterli olacak.

Yeni yatırım, İtalya-Rusya ilişkilerine katkı sağladı

Tesisin açılış töreninde söz alan Rusya’nın İtalyan Girişimciler Birliği’nin (GIM UNİMPRESA) Başkanı Vittorio Torrembini şöyle konuştu: “Bu, İtalya ve Rusya arasındaki yakın ilişkilerde bir başka kilometre taşı. Umatex uzun süredir İtalyan şirketleri ile de çalışıyor. İtalyan motosikletleri için kompozit parçalar tedarik ediyor ve ülkenin önde gelen tersanelerine yüksek kaliteli yatlar ve motorlu tekneler için karbon bazlı kumaşlar sağlıyor. Bu arada, Kuzey İtalya’daki Piacenza şehrinden bir şirket, Rus fabrikası için ekipman tedarik ediyor. Bu iş birliğinden her iki taraf da fayda görüyor. Söz konusu yakın İtalyan Rus ilişkilerinin devam etmesini isteriz.”

Torrembini’nin söz ettiği iş birliği alanları arasında, rüzgâr direncini azaltarak motosikletin hız performansını artıran kompozit kaplamaların tasarımı ve üretimi de bulunuyor. 2021’de, Umatex karbon kabuğu ile donatılmış ilk motosiklet, İngiliz Superbike Şampiyonası’nda yer aldı. Bununla beraber, Kawasaki Puccetti Racing takımının bir üyesi, Mayıs-Temmuz 2021’de İspanya, İtalya ve İngiltere’de düzenlenen Superbike Dünya Şampiyonası’na katıldı.

Buz hokeyi sopaları üretimi de spor alanındaki diğer işlerden biri olma özelliği taşıyor. Umatex’in yan kuruluşu Zaryad, kendi adını taşıyan marka altında küçükler, gençler ve yetişkinler olmak üzere her yaşta ve profesyonel, yarı profesyonel ve amatör oyuncuları kapsayan tüm beceri kategorilerinde buz hokeyi sopaları üretiyor. Zaryad buz hokeyi sopaları Letonya ve Kanada’ya ihraç ediliyor.

Kompozit malzemelerden inşaatta yapıları güçlendirmek için de faydalanılıyor. Örneğin, Rus hidroelektrik şirketi RusHydro, Ezmi Hidroelektrik Santrali’ndeki boru hatlarını güçlendirmek için FibArm karbon bantlarını kullandı. Rus elektrik şebekesi operatörü Rosseti, güç nakil kulelerini onarırken aynı teknikten yararlandı. Irkutsk Bölgesi’ndeki Usolye-Sibirskoye’de eski atıkları ortadan kaldırmak amacıyla yürütülen bir kampanyada, toprağı hidrokarbon sızıntısından korumak için kompozit kazıklar kullanıldı.

Kompozitler nükleer mühendislikte de 9+ Nesil gaz santrifüjleri için yapı malzemeleri olarak kullanılıyor. Umatex, çelikten daha hafif ve daha güçlü olması beklenen hidrojen taşımacılığı için kompozit tanklar geliştirmeye başladı.