Hipnotik veri görselleştirmeleriyle dijital sanat dünyasının önemli isimlerinden biri haline gelen Türk sanatçı Refik Anadol, “dünyanın ilk yapay zeka müzesi” olarak nitelendirilen Dataland’ı 2025 yılında Los Angeles’ta açmaya hazırlanıyor. Bu yenilikçi müze, Anadol’un son on yılda sanat dünyasına kazandırdığı algoritmik sanat eserlerinin sergileneceği kalıcı bir mekan olmasının yanı sıra, yapay zeka ve sanatın birbirleriyle nasıl iç içe geçebileceğini gösteren eşsiz bir platform olmayı da hedefliyor.
Refik Anadol, dünyadaki ilk yapay zekalı sanat müzesini açtı
Dataland, dünyaca ünlü mimar Frank Gehry tarafından tasarlanan ve Los Angeles’ın yeni kültür ve sanat merkezi olmaya aday Grand LA’in içerisinde yer alacak. Müzenin geliştiricileri, Dataland’in sıradan bir müzeden farklı olarak, statik sergileme alanlarından çok daha fazlasını vaat ettiğini belirtiyorlar. Anadol’a göre yapay zeka, sanatta kullanılabilecek yeni bir “pigment” gibi ve veriyi hayata geçirmek için kullanılabilecek güçlü bir araç.
Refik Anadol, 2014 yılında ortağı Efsun Erkılıç ile birlikte Los Angeles’ta kurdukları Refik Anadol Studio ile birlikte uzun süredir devasa veri kümelerini kullanarak çarpıcı görsel eserler oluşturuyor. Hava durumundan şehir gürültüsüne kadar birçok farklı kaynaktan toplanan bu veriler, Anadol’un sanatsal vizyonuyla birleşerek izleyicilere eşsiz bir deneyim sunuyor. Anadol’un yapay zeka ile harmanladığı en dikkat çekici eserlerinden biri ise şüphesiz “Unsupervised”. New York Modern Sanat Müzesi’nde (MoMA) sergilenen ve müzenin 138 bin sanat eserinden oluşan koleksiyonunu temel alan “Unsupervised”, “Yapay zeka MoMA koleksiyonunu gördükten sonra ne hayal ederdi?” sorusuna yanıt arayarak yapay zekanın sanatsal potansiyelini gözler önüne seriyor.
20.000 metrekarelik geniş bir alana kurulacak olan Dataland ise, “Büyük Doğa Modeli” (Large Nature Model) adı verilen bir yapay zeka modelini kullanacak. Bu model, Smithsonian, Londra Doğal Tarih Müzesi, Cornell Ornitoloji Laboratuvarı gibi önemli kurumlardan elde edilen verileri işleyerek sanat eserlerine dönüştürecek. Dataland, yapay zekanın yaratıcı potansiyelini keşfetmeyi amaçlasa da Anadol, teknolojiyi çevreleyen toplumsal endişelerin de farkında. Nitekim Los Angeles, geçen yıl yapay zekanın insan sanatçıların yerini alması endişesine odaklanan yazar grevine sahne olmuştu. Anadol ise, yapay zekanın kendisi için bir rakip değil, birlikte üretme aracı olduğunu savunuyor.
Öte yandan Dataland’in açılışıyla birlikte “yapay zeka ve sanat” tartışmasının daha da alevleneceği aşikar. Sanat dünyasının bir kısmı, yapay zekanın ürettiği eserlerin “sanat” olarak nitelendirilemeyeceği ve etik sorunlar yarattığı görüşünde. Dataland, bu tartışmaların odak noktası olmaya aday gibi görünüyor ve gelecekte yapay zekanın sanattaki yerini sorgulamamız için bize farklı bir perspektif sunabilir.