Facebook – Instagram ve WhatsApp’ın çatı firması Meta’nın, sosyal ağdaki reklam platformlarında yer alan hileli reklamları işaretleyen Brezilya’daki üniversite araştırmacılarını itibarsızlaştırmaya çalıştığı iddia edildi.
Brezilya merkezli bir haber kuruluşu olan Núcleo, Meta’yı temsil eden avukatların Rio de Janeiro Federal Üniversitesi’nin (UFRJ) bir parçası olan NetLab’dan araştırmacıların güvenilirliğini sorguladığını gösteren hükümet belgeleri elde ettiğini söyledi. NetLab’ın Meta’nın reklamlarına ilişkin araştırması, Brezilya Ulusal Tüketici Sekreterliği’nin (Senacon) 2022 yılında Meta’ya (o zamanki adıyla Facebook) Brezilyalı kullanıcıların verilerini sızdırdığı gerekçesiyle 6,6 milyon dolar ceza verme kararına katkıda bulunmuştu.
Núcleo’nun belirttiği üzere NetLab’ın raporu, Facebook’un sorunlar hakkında bilgilendirilmesine rağmen, borçlulara yönelik bir hükümet programının adını hileli bir şekilde kullanan 1.800’den fazla dolandırıcılık reklamını kaldırmadığını gösterdi. Cezaya cevaben, TozziniFreire hukuk firmasından Meta’yı temsil eden avukatlar, NetLab ekibini önyargılı davranmakla ve Meta’yı araştırma sürecine dahil etmemekle suçladı.
Araştırmacılar Meta’nın tepkisi karşısında şaşkın
Núcleo, idari dosyayı Senacon’a yaptığı bilgi edinme özgürlüğü talepleri yoluyla elde ettiğini söylüyor. Belgelerin geçen yıl 26 Aralık’tan kalma olduğu ve Meta’ya karşı devam eden davanın bir parçası olduğu söyleniyor. NetLab sözcüleri “Bu hukuk firması belgesinde çalışmalarımızın anlatıldığını görünce biraz şaşırdık” diyor ve ekliyor: “Çalışmalarımız için daha adil davranılmasını bekliyorduk. Dürüst olmak gerekirse, bu çok kötü bir zamanda geldi çünkü özellikle NetLab, ama aynı zamanda genel olarak Brezilya bilimi şu anda aşırı sağcı gruplar tarafından saldırıya uğruyor.”
ABD’de de sosyal medya araştırmalarına karşı da benzer baskılar devam ediyor. Geçtiğimiz günlerde, son beş yıldır sosyal medya manipülasyonunu araştıran Stanford İnternet Gözlemevi’nin, ABD Temsilciler Meclisi’ndeki Cumhuriyetçilerin baskısı üzerine üniversite tarafından küçültüldüğü bildirildi. Perşembe günü, aralarında NetLab’in de bulunduğu 70’ten fazla sivil toplum grubu Meta’nın yasal taktiklerini kınayan bir açık mektup yayınladı.
Brezilya’da Meta tepkisi büyüyor
Mektupta, “Bu, bilimsel araştırma çalışmalarına yönelik bir saldırıdır ve ülkede faaliyet gösteren sosyal medya platformlarının hesap verebilirliği konusunda, özellikle de bu platformların tüketicilerine zarar veren ve demokrasimizin geleceğini tehdit eden ücretli içerikle ilgili kamusal tartışmayı nitelendirmek için temel teşkil eden ampirik analizlerden bilgi üretiminde mükemmel işler çıkaran araştırmacılara ve araştırmacılara gözdağı verme girişimidir” deniyor.
Sosyal medya devinin avukatları tarafından ileri sürülen iddiaya göreyse, NetLabs raporunun hazırlanmasında reklam şirketine “teknik bir asistan atama ve soru sunma fırsatı verilmedi”. Meta’nın reklam platformuyla ilgili araştırmaları sınırlama çabaları göz önüne alındığında bu durum özellikle dikkat çekici.
Meta’nın sistemlerinin incelenmesinden duyduğu rahatsızlık, firmanın Threads uygulaması için “eğitim ve araştırma amaçlı” resmi olmayan bir API oluşturan üçüncü taraf geliştiricilere çıkarılan mahkeme celplerinde de görülebilir. Meta’nın yasal temsilcileri API’nin şirketin hizmet şartlarını ihlal ettiğini iddia etti.
Meta, 2016 yılında satın aldığı sosyal medya izleme firması CrowdTangle’ı Ağustos ayında kapatmaya hazırlanırken gerekçe olarak teknoloji ve mevzuat değişikliklerini gösteriyor.