evrenin en gizemli fenomenlerinden biri olarak biliniyor. Bir yıldızın kara deliğe düşmesi ise bilim kurgu senaryolarına taş çıkartacak kadar ilgi çekici bir olay. Ancak, bilim insanları bu tür olayları gelişmiş süper bilgisayar modelleriyle simüle ederek, gerçek zamanlı gözlemler yapabiliyor.
Monash Üniversitesi‘nden Danel Price önderliğindeki bir araştırma ekibi, bir yıldızın kara deliğe düşme sürecini inceleyen çarpıcı bir simülasyon gerçekleştirdi. Sonuçlar, tarafından nasıl parçalandığını ve tüketildiğini detaylandırıyor. Bu olaylar, “gelgit bozulma olayı” (TDE, tidal disruption event) olarak adlandırılıyor ve kara deliklerin çevresindeki dinamikleri anlamamıza yardımcı oluyor.
Simülasyonlar, yıldızların kara deliklerin çekim kuvveti tarafından nasıl uzayıp inceldiğini ve sonunda bir “spagettileşme” süreciyle plazmaya dönüştüğünü gösterdi. geriye kalan materyal, kara deliğin etrafında bir yığılma diski oluşturuyor. Bu diskten yayılan güçlü elektromanyetik emisyonlar, astronomların bu tür olayları gözlemlemelerine imkan tanıyor. Yığılma diskine biriken materyal, kara delik tarafından yavaş yavaş tüketiliyor. Ekip, TDE sırasında oluşan yıldız enkazının saniyede 10.000-20.000 kilometre hızla hareket ettiğini, yani ışık hızının yaklaşık %7’si olduğunu belirledi.
Bununla birlikte, simülasyonlar olayların beklendiği kadar parlak olmadığını ve daha düşük sıcaklıkta ışık yaydığını ortaya koydu. Bu durumun nedeni, kara deliğin etrafını saran gaz ve toz bulutlarının enerjiyi yeniden işleyerek optik dalga boylarında yayması olarak açıklanıyor.
Price ve ekibinin araştırması, kara deliklerin yıldızları nasıl “yuttuğuna” dair yeni bir bakış açısı sunuyor. Vera Rubin Gözlemevi‘nin önümüzdeki on yıl içinde binlerce geçici olay gözlemesi bekleniyor ve bu tür simülasyonlar, bu olayları daha iyi anlamamıza yardımcı olabilir. Gelgit bozulma olayları, genellikle büyük galaksilerin merkezlerindeki süper kütleli kara deliklerin çevresinde meydana geliyor. Yıldızlar, galaksiler içinde hareket ederken yerçekimsel etkilerle yörüngelerinden saparak nadiren kara deliklere doğru sürükleniyor. Her 100,000 yılda bir yıldızın böyle bir yolculuk yapması tahmin ediliyor.
