İngiltere nükleer füzyon reaktörü enerji üretimi açısından yeni dünya rekoru kırdı. Bilim insanları, İngiltere’nin 40 yıllık füzyon reaktörünün tamamen kapatılmadan önceki son çalıştırmalarında enerji üretimi açısından dünya rekoruna ulaştığını açıkladı. Oxfordshire’daki Ortak Avrupa Torusu (JET) 1983’te faaliyete geçti. Çalışırken geçici olarak güneş sistemindeki en sıcak noktaydı ve sıcaklığı 150 milyon santigırat dereceye ulaştı.
İngiltere füzyon reaktörü ile yeni bir başarı elde etti
Reaktörün önceki rekoru, 2021’de 5 saniye süren ve 59 megajul ısı enerjisi üreten bir reaksiyondu. Ancak 2023’ün sonlarındaki son testlerinde, yalnızca 0,2 miligram yakıt kullanarak 69 megajul üretime ulaşırken 5,2 saniye boyunca reaksiyon sürdürerek bunu aştı. Birleşik Krallık Atom Enerjisi Otoritesi’nden Mikhail Maslov, 8 Şubat’ta düzenlediği basın toplantısında bunun 12.5 megavatlık bir enerji üretimine denk geldiğini, bunun da 12.000 eve güç sağlamaya yeteceğini söyledi.
Günümüzün nükleer enerji santralleri, enerjinin ve daha küçük parçacıkların açığa çıkması için atomların parçalandığı fisyon reaksiyonlarına dayanmakta. Füzyon tersine çalışıyor ve daha küçük parçacıkları daha büyük atomlara sıkıştırıyor. Füzyon, fisyonun yarattığı radyoaktif atıkların hiçbiri olmadan daha fazla enerji üretebiliyor. Ancak henüz bu süreci bir enerji santralinde kullanmanın pratik bir yoluna sahip değiliz.
JET, plazmada hidrojenin iki kararlı izotopu olan döteryum ve trityum atomlarını bir araya getirerek helyum oluşturdu. Aynı zamanda büyük miktarda enerji açığa çıkardı. Bu, güneşimize güç veren reaksiyonun aynısı. Tokamak olarak bilinen, elektromıknatıs halkaları kullanılarak çörek şeklinde plazma içeren bir tür füzyon reaktörüydü.
Bilim insanları, döteryum-trityum yakıtıyla ilgili son deneyleri geçen yıl Ekim ayında JET’te gerçekleştirdi ve diğer deneyler Aralık ayına kadar devam etti. Ancak makine artık tamamen kapatıldı ve önümüzdeki 16 yıl içinde hizmet dışı bırakılacak. Bu gelecekteki araştırmalar ve ticari reaktörler için hayati bir bilgi olacak. Matthews: “Biraz gösterişle ortaya çıkması harika. Asil bir geçmişi var. Zamanını doldurdu ve kullanım dışı kalma döneminde de ondan biraz daha fazla bilgi çıkaracak” diyor. JET’in daha büyük ve daha modern bir alternatifi olan Fransa’daki Uluslararası Termonükleer Deneysel Reaktör (ITER) tamamlanmak üzere ve ilk deneylerinin 2025’te başlaması bekleniyor. ITER inşaat projesi başkan yardımcısı Tim Luce, basın toplantısında ITER’in enerji üretimini 500 megawatt’a, hatta muhtemelen 700 megawatt’a çıkaracağını söyledi.