Finansal teknoloji dünyasında son günlerde, başarı ve başarısızlıklarıyla karşımıza çokça çıkan ve gün geçtikçe daha popüler hale gelen yeni bir kitlesel fonlama yöntemi var: ICO.
Aslında internet üzerinde kitlesel fonlama pek de yeni bir konsept değil. En iyi ve eski yöntemlerden birisi, hepimizin bildiği üzere proje fikrimize Kickstarter üzerinden kaynak yaratmaya çalışmak. ICO‘ları diğer kitlesel fonlama araçlarından ayrı bir yere koymamızın sebebi, Blockchain teknolojisini kullanılarak yapılıyor olması.
Bugüne kadar Ethereum üzerinde yapılan ICO’ların en büyüğünde toplanan tutar: 275 milyon $
ICO ne demek?
Hemen merakınızı giderelim, ICO‘nun açılımı Initial Coin Offering yani Türkçesi ile Başlangıç Parası Arzı denebilir. Bu ismi ona layık görenlerin esinlendiği konsept ise herkesin reklamlar vasıtası ile en az bir kere duyduğunu tahmin ettiğim Halka Arz yani İngilizcesi ile IPO (Initial Public Offering).
ICO’yu daha iyi anlayabilmek üzere, finansal konulara yabancı olanlar için önce halka arz konseptinden bahsetmek istiyorum. Bir şirketin hisselerinin halka arzı demek, şirket yönetiminde olmayan yatırımcıların da bu şirkete ait değerli kağıtları satın alabilmesi ve ticaretini yapabilmesi anlamına geliyor. Şirket bu sayede kasasına yeni sermaye eklemiş oluyor. Yatırımcıya ileride yeni faaliyetleri doğrultusunda değerleneceğini vaadettiği şirket değerli kağıtlarını satıyor ve karşılığında para alıyor.
Internetin yeni değer vaadi: Elektronik Para (Token)
Halka açılmayı planlayan şirketlerin yatırımcılara sunduğu değer hisse senedi oluyor demiştik. ICO girişimlerinin değer vaadi ise Elektronik Para oluyor. Bunlar Ethereum, Bitcoin gibi dijital ve anonim bir cüzdan içerisinde saklanabilen dijital değerler. Projesine kitlesel fonlama yöntemi ile yatırım toplamak isteyen gruplar, Ethereum Blockchain Ağı üzerinde çalışan ERC-20 standartlarına uygun bir para birimi yaratıyorlar. Bunlara da genellikle Token ya da Coin ismi veriliyor. ERC-20 standartları ile oluşturulan bu para biriminin bir adı, sembolü, ondalık miktarı (kuruş hanesi), toplam üretilen para miktarı gibi kuralları belirleniyor. Örneğin biz bu para birimimizin adına TechInsideCoin diyelim ve Ethereum ağındaki toplam miktarının 100.000 adet olacağını ilan edelim.
Ethereum da Eylül 2014’te tamamlanan ICO’suyla yaklaşık 18 milyon $ toplayarak geliştirilmeye başlanıyor.
Kendi elektronik parasını üreten girişim artık para biriminin ilk arzında yatırımcısına yeni bir teklifle gidiyor. Bu tabii girişimin yaptığı işe göre değişebiliyor. Örneğin üretilen bu yeni para birimi ile bir e-ticaret sitesinden alışveriş yaptırılacaksa, teklif şu şekilde olabilir: ürünümüz piyasaya sunulduğunda 1 $ = 1000 Token olacaktır. Fakat ICO süresince 1 $ = 1200 Token olacaktır, yani her bir Dolar karşılığında %20 daha fazlasına sahip olacaksınız gibi.
Elektronik parası ve fonlama teklifi hazır olan firma için artık ICO kurallarını kodlamak kalıyor. Bu kodlar arasına ICO teklifinin başlangıç ve bitiş tarihleri, ICO sırasında satılacak Coin miktarı ve satın alınan Coin’ler için nasıl bir teklif olduğu (%20 daha fazlası gibi) kodlanıyor. Tabii yapılabilecekler bunlarla kısıtlı değil fakat kolayca aktarabilmek için temel etkilerinden bahsettim. Örneğin, yukarıda tanımladığım 100.000 adet üretilecek olan TechInsideCoin için ICO teklifimiz şöyle olsun; 50.000 TechInsideCoin‘in 1 Ether karşılığında 150 TechInsideCoin olarak 1-15 Ağustos arasında dağıtılacağını kodlamış olalım. Bu teklif (ICO) bittiğinde ise kullanıcıların, 1 Ether karşılığında 100 TechInsideCoin alabileceğini belirtelim. Ekstradan, eğer 15 Ağustos günü 100 Ether toplanmazsa gönderilen Ether’lerin kullanıcılara geri verileceğini, 333 Ether toplanması durumunda da fonlamanın hedeflerine ulaşacağını kodlamış olalım.
Kickstarter’da en çok fonlanan proje 20 milyon $ ile Pebble akıllı saat.
– Kaynak: Kickstarter
Tüm yatırımlar kayıt altında
ICO’ları internetin diğer kitlesel fonlama araçlarından farklı kılan en önemli etken, şüphesiz Blockchain teknolojisi ile çalışıyor olması. Yapılan tüm yatırım hareketleri herkese açık bir şekilde fakat kullanıcı anonim tutularak Ethereum Blockchain veritabanına yazılıyor. Gönderilen Ether karşılığında alınan Coin’ler ise kullanıcının cüzdan adresine yollanıyor. Yani fonlama kuralları içerisinde yaptığınız yatırımın elektronik para karşılığı anında dijital cüzdanınızda görülebiliyor.
Bu bir yatırım aracı olarak ICO’ları diğer internet kitlesel fonlama (crowdfunding) araçlarına göre daha güvenilir bir sistem haline getiriyor. Kitlesel fonlama sitelerinin merkezi bir veritabanları varken, Blockchain’in dağıtık veritabanı yapısı, yaptığınız yatırımların değiştirilmesini imkansız hale getiriyor.
Yeni bir girişim fonlama aracı: CryptoCurrency
Son günlerde yurtdışındaki bir çok fikir aşamasındaki girişimin, yatırım aramak yerine, ihtiyaçları olan kurulum sermayesini Ethereum üzerinde yapılan ICO’lar vasıtasıyla tamamlamaya çalıştığını takip ediyoruz. Bunların bazıları gerçekten yüksek fiyatlar topyalabiliyorken, bazı fonlamalar ise çok basit nedenlerle hackleniyorlar. Bir sonraki yazımızda da dijital paralarla yapılan kitlesel fonlamaların nasıl hacklendiğinden bahsedeceğim. Henüz ülkemizde fikir aşamasındaki projesi için böyle bir deneme yapan girişim ile karşılaşmadım. Belki yurtiçinde hala kripto paraların kullanımının yaygınlaşmamasından kaynaklanıyordur. Ama global hedefli projeler için gayet uygun ve son günlerin popüler bir yatırım toplama aracı olduğunu belirtelim.