Bilim insanları artık hava kirliliğinde bulunan küçük bir parçacık olan manyetitin Alzheimer semptomlarının başlangıcını tetikleyebileceğini öne sürüyor. Yeni bir çalışma, hava kirliliği ile sonunda hafıza kaybına, bilişsel gerilemeye ve yaşam kalitesinin düşmesine yol açan zayıflatıcı bir hastalık olan Alzheimer hastalığı arasında yeni bir bağlantıyı ortaya çıkardı. Bilim insanları artık hava kirliliğinde bulunan küçük bir parçacık olan manyetitin Alzheimer semptomlarının başlangıcını tetikleyebileceğini öne sürüyor.
Hava kirliliği alzheimer ile ilişkili mi?
Manyetit, yüksek sıcaklıktaki yanma işlemleriyle oluşan manyetik bir demir oksit bileşiği. Bunlar araç egzozu, odun yangınları, kömürle çalışan elektrik santralleri, fren balatası sürtünmesi ve motor aşınması ile ortaya çıkıyor. Burun yoluyla beyne girebilen yaygın bir hava kirletici görevi görüyor. Ayrıca zararlı maddelerin beyne ulaşmasını önleyen koruyucu bir tabaka olan kan-beyin bariyerini de atlayabiliryor.
Sidney Teknoloji Üniversitesi’nden (UTS) bilim insanları Doçent Cindy Gunawan ve Doçent Kristine McGrath liderliğindeki araştırmacılar, hava kirliliği ile beyin sağlığı arasındaki ilişkiyi daha derinlemesine incelemek için Avustralya ve Singapur’daki bilim insanlarıyla işbirliği yaptı. Öncü çalışmaları, Alzheimer hastalığının gelişimindeki rollerini anlamak için laboratuvarda fareleri ve insan nöron hücrelerini toksik hava kirliliği parçacıklarına maruz bıraktı.
Doçent Gunawan, “Alzheimer vakalarının yüzde 1’inden azı genetik kökene sahip olsa da çevre ve yaşam tarzı seçimlerinin hastalık üzerinde büyük etkisi var gibi görünüyor. Önceki çalışmalar hava kirliliği ile Alzheimer arasındaki bağlantıya dikkat çekti. Beyne bağlı manyetit parçacıklarının semptomlarını tetikleyip tetikleyemeyeceğini analiz eden ilk kişi. Ancak bu, beyindeki manyetit parçacıklarının varlığının gerçekten Alzheimer belirtilerine yol açıp açamayacağını inceleyen ilk çalışma” diyor.
Dört aylık çalışma sırasında hem sağlıklı hem de genetik olarak duyarlı fareler demir, manyetit ve dizel hidrokarbonlara maruz bırakıldı. Manyetit, maruz kalan farelerde önemli beyin hücrelerinin kaybı, amiloid plak oluşumu ve artan stres, kaygı ve kısa süreli hafıza bozukluğu gibi Alzheimer patolojilerini tutarlı bir şekilde yansıtıyordu. Maruz kalan farelerde ayrıca artan stres, kaygı ve hatta kısa süreli hafıza bozukluğu görüldü. Doçent McGrath: “Manyetit, araç egzozunda, odun ateşinde, elektrik santrallerinde ve hatta fren balatalarının aşınma ve yıpranmasında oluşan yaygın bir hava kirletici” diye açıklıyor.