Gökbilimciler, galaksimizin dışındaki bir yıldızın ilk kez yakın çekim görüntüsünü yakalamayı başardı. 160.000 ışık yılı uzaklıkta bulunan ve kırmızı süperdev kategorisinde yer alan WOH G64 adlı yıldız, Avrupa Güney Gözlemevi’nin (ESO) Very Large Telescope Interferometer (VLTI) teknolojisiyle görüntülendi. Bu keşif, yalnızca bir yıldızın değil, aynı zamanda süpernova öncesi evredeki dev yıldızların davranışlarını anlamak için de önemli bir dönüm noktası olarak değerlendiriliyor. Gökbilimciler samanyolu dışındaki bu keşif ile ilgili çok heyecanlı.
Süpernova öncesi “Behemot Yıldız”ın son anları
Şili’deki Universidad Andrés Bello’dan astrofizikçi Keiichi Ohnaka, bu görüntülerin ölmekte olan bir yıldızın etrafındaki gaz ve toz bulutlarını ortaya çıkardığını belirtti. “İlk defa Samanyolu dışındaki bir galakside ölmekte olan bir yıldızın yakınlaştırılmış görüntüsünü almayı başardık” diyen Ohnaka, yıldızın çevresinde yumurta şeklinde bir koza keşfettiklerini ifade etti. Bu kozanın, yıldızın patlamadan önce uzaya madde fırlatmasıyla bağlantılı olduğu düşünülüyor.
WOH G64, Samanyolu’nun çevresinde dönen Büyük Macellan Bulutu adlı küçük galakside bulunuyor. Yaklaşık 2.000 Güneş büyüklüğünde olan bu devasa yıldız, gökbilimciler tarafından “Behemot Yıldız” olarak adlandırılıyor. İlk kez 30 yıl önce gözlemlenen WOH G64’ün net bir görüntüsü, ancak VLTI’nin ikinci nesil cihazlarından GRAVITY’nin geliştirilmesiyle elde edilebildi. Gökbilimciler samanyolu ile benzer galaksileri de incelemeye devam edecek.
Süpernova nedir?
Bir yıldızın yaşamının son evresinde gerçekleşen süpernova, yıldızın nükleer yakıtının tükenmesi ve iç basıncı dengeleyen dış kuvvetlerin çökmesi sonucu ortaya çıkar. Bu patlama, evrendeki en parlak olaylardan biridir ve kısa bir süre için Güneş’in milyarlarca katı parlaklık sergileyebilir. Patlamanın ardından yıldızın çekirdeği nötron yıldızına veya bir kara deliğe dönüşürken, dış katmanları uzaya saçılır ve bu malzemeler, yeni yıldız ve gezegen sistemlerinin hammaddesi haline gelir. Gökbilimciler, samanyolu dışındaki bu süreçleri gözlemlemekten çok fayda görüyor.
WOH G64’ten alınan yeni görüntüler, yıldızın son on yılda belirgin bir şekilde solduğunu gösteriyor. Gökbilimciler, bu durumun yıldızın evrimini gerçek zamanlı olarak izlemek için “benzersiz bir fırsat” sunduğunu söylüyor. Yıldızın çevresindeki toz bulutunun yumurta biçiminde olması, önceki gözlemlerle uyuşmayan bir bulgu olarak dikkat çekiyor. Bu anomali, yıldızın bir yoldaş yıldıza sahip olabileceği veya madde fırlatma süreçlerinde bilinmeyen bir etkiden kaynaklanabileceği ihtimalini gündeme getiriyor. Ayrıca, gökbilimciler samanyolu analizlerine dayanarak diğer yıldız sistemlerini çalışıyor.
Yıldızın giderek solması, daha fazla yakın çekim görüntü alınmasını zorlaştırsa da, VLTI’nin gelecekteki güncellemeleri (örneğin GRAVITY+ projesi) bu engellerin üstesinden gelmeyi vaat ediyor. Astronomlar, bu tür detaylı gözlemler sayesinde süpernovaların dinamiklerini ve yıldızların yaşam döngüsünü daha iyi anlayabileceklerini belirtiyor. WOH G64’ün gözlemlenmesi, kozmik olaylara dair yeni sorular sorulmasını ve evrenin sırlarının çözülmesine bir adım daha yaklaşılmasını sağlıyor.