Hangi pazarda olursa olsun her türlü startupın hayali, günün birinde büyük değerleme miktarlarına ulaşıp, kendilerini devasa başka bir firmaya satmaktır. Doğal olarak satış sırasında startupın değerlemesi ne kadar yüksekse, kurucuların ve hatta çalışanların cebine de o kadar para girer. Satış anındaki değerleme, startupın genel ROI’sini artırır, Financial Times’da manşet yapar, bir sonraki startup kurulurken çok daha fazla medya ve yatırımcı desteği bulunur. Ayrıca, ne kadar hızlı büyük bir değerlemeye ulaşılırsa o kadar iyidir. Değerleme, bir bakıma şirketin karlılık potansiyelini gösterir. Finans teknolojileri alanı hariç.
Fintech pazarındaki startupların durumuna baktığımızda, 18 milyar dolar değerleme seviyesine ulaşmış Lu.com ve 4 milyar dolar değerlemeye ulaşmış Social Finance Inc., finans kolu 7,1 milyar değerlemeye ulaşmış JD.com gibi dev startuplar ile karşılaşıyoruz.
1 milyar dolar seviyesine çok yaklaşmış, hatta eğer başka bir yatırım tutuna çıkarlarsa yıl bitmeden kolaylıkla 1 milyar doları geçip unicorn olacak başka startuplar da var. Örneğin robot danışmanlık firmaları Betterment LLC ve Qealthfront 700 milyon dolar seviyesindeler. Online para transferi startupı WorldsRemit 500 milyon dolar seviyesinde.
Milyar dolarları oyuncağı yapmış bu startupların hepsinin ortak bir noktası var: Kimse onları satın almıyor.
Fintech pazarında startupların en büyük sorunu, çok yüksek değerleme rakamlarına ulaşmaları. Değerleme arttıkça, startupı satabileceğiniz potansiyel alıcılarınız da azalıyor. Basitçe, o kadar fazla para verebilecek sonsuz sayıda oyuncu yok. Ayrıca, yine değerlemeler çok arttıkça, yatırımcılar kuşkulanmaya başlıyor. Değerlemenin balon olup olmadığı kuşkusu değil bu. Böyle değerli bir şirketin kendilerine kar ettirip ettiremeyeceği kuşkusu.
Ernst and Young LLP’den Nikhil Lele, “Böyle bir anlaşmadan yükümlü tarafından baktığımızda, bir çok müşterimizin satın almalar konusunda gittikçe daha çekingen olduğunu çünkü bazı şirketlerin değerlemelerine güvenemediklerini gördük” diyor. “Eğer satın almayı yaparlarsa bunun katma değerinin ne olacağını, bunun masadaki değerleme ile nasıl uyuştuğunu gerçekten anlamak istiyorlar” diye açıklıyor.
Fintech endüstrisinde görülen aşırı yüksek değerlemelerin sorumlusu, 2015 yılında gerçekleşen çok sayıdaki satın alma. CB Insights raporlarına göre 2015 yılının ilk yarısında 22 büyük satın alma gerçekleşmişken, 2016 yılının ilk yarısına bu rakam 16’da kaldı. Yani 2015 yılındaki satın alma rüzgarı, satın alınma potansiyeli gösteren yeni startupların değerlemesinin yükselmesine yol açtı. Ekonominin temel ilkeleri işledi. Yüksek satın alma talebi az sayıdaki fintech startup arzı ile karşılaşınca değerlemeler arttı. Ancak bu sefer de değerlemeler çok yüksek olduğu için startuplar satın alınamaz duruma geldiler. Zaman içerisinde arz ve talep birbirini dengeleyecek ve startupların değerlemeleri piyasa koşullarının dayattığı seviyelere oturacaktır.