Tüm ihtişamına ve başarılı tatbikatlara rağmen, F-35 sorunları büyümeye devam ediyor. Lockheed dördüncü çeyrek kazançlarını açıklarken Başkan ve CEO Jim Taiclet gecikmelerden, ilk kez 2015 yılında ABD ordusuna teslim edilen uçakların modernizasyon çalışmalarının önemli bir bileşeni olan Technology Refresh 3 (TR-3) ile ilgili yazılımı sorumlu tuttu.
Taiclet, “Bu sistem olgunlaşma süreci ilerlemeye devam ederken, başlangıçta öngördüğümüzden biraz daha fazla zaman alıyor” dedi. Lockheed hala TR-3 donanımlı F-35’lerin teslimatı için 2024’ün ikinci çeyreğini hedefliyor, ancak CEO “artık TR-3 yazılımının kabulü için üçüncü çeyreğin daha olası bir senaryo olabileceğine inanıyoruz” diye ekledi.
TR-3 yazılımı, uçağı sürekli olarak yükseltilebilir hale getirmek için tasarlanan “Blok 4” kod bloğunun önemli bir parçasıdır. TR-3 paketi veri depolama ve işlemede iyileştirmelerin yanı sıra algılama, sinyal karıştırma, siber güvenlik, hedef tanıma ve ek mühimmat yeteneklerine odaklanan gelişmiş bir kullanıcı arayüzü içeriyor.
Geçen yılın Temmuz ayında Lockheed ilk TR-3 donanımlı uçağını 2023 yılında teslim etmeyi bekliyordu. TR-3 hazırlığı ile birlikte Lockheed geçen yıl 100 ila 120 arasında yükseltilmiş uçak teslim edeceğine inanıyordu, ancak Taiclet yatırımcı toplantısı sırasında yıl sonuna kadar dünya çapındaki müşterilere sadece 98 jetin ulaştığını söyledi.
Eylül ayında ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu’na yapılan bir başvuru TR-3’ün hazır olma tarihini Nisan ve Haziran 2024 arasına çekti. TR-3 ile donatılmış bir F-35 ilk olarak Ocak 2023’te uçtu ancak test uçuşları hala sonlandırılabilmiş değil.
F-35 için daha fazla yazılım, daha fazla sorun
Lockheed’in TR-3’ün bu yıl hazır olacağını iddia etmesine rağmen F-35 teslimat rakamları düşmeye devam ediyor. Taiclet, dünkü finansal sonuç açıklamasında Lockheed’in önümüzdeki yıl 75 ila 110 arasında bir uçak teslim etmeyi beklediğini söyledi; bu rakamın daha küçük olması, geçen yılki azalan teslimatların bile altına düşmesine neden olacak.
Bu arada TR-3 gecikmeleri F-35’in başına gelen sorunların sadece bir tanesi. Geçen yıl bir pilotun uçaktan fırlaması ve uçağın düşmeden önce 60 mil boyunca uçmaya devam etmesinin ardından uçaklardan biri kaybolmuş ve hayalet avcı uçağının kalıntılarının günlerce aranmasına yol açmıştı.
Bu olaydan kısa bir süre sonra Hükümet Sorumluluk Ofisi (GAO), F-35 uçaklarının karmaşık bakım ihtiyaçları, eğitim ve parça eksikliği nedeniyle uçuşa hazır sürenin yalnızca yüzde 55’lerde kaldığını bildirmişti. GAO ayrıca Eylül ayındaki raporunun ardından Aralık ayında Blok 4 ile ilgili modernizasyon maliyetlerinin milyarlarca dolar arttığı ve ABD Savunma Bakanlığı’nın bunun nedenlerini tam olarak bildirmediği yönündeki endişelerini dile getirmişti.
GAO raporu “Blok 4 başlangıçta 66 yetenek olarak tanımlanmıştı ve 10.6 milyar dolara mal olacağı tahmin ediliyordu. Geliştirmenin ise 2026 mali yılında tamamlanması bekleniyordu. Oysa firma daha sonra Mayıs 2023’te Blok 4 maliyetlerinin 16,5 milyar dolara çıktığını ve çalışmanın 2029’da tamamlanmasının tahmin edildiğini bildirdi.”
