Evrensel Sabit Gelir dönemine hızla yaklaşıyor muyuz?

Tesla, SpaceX, Hyperloop ve Solar City’nin kurucusu, Elon Musk’ın ortaya attığı bir kavram bu günlerde yeni bir tartışmayı başlatabilir.

Elon Musk’a göre, yapay zekanın hayatımızda daha fazla yer kaplaması ve robotların artık insanların işlerini yapması nedeniyle, insanlara yapacak iş kalmayacak. Daha rahat ve ferah bir dünyada yaşayacak insanların ihtiyaçlarını giderip hayatlarını sürdürmeleri için dünyadaki tüm insanlara Evrensel Sabit Gelir verilmesi gündeme gelecek.

Evrensel Sabit Gelir nedir?

Evrensel Sabit Gelir (Universal Basic Income) kavramı, şu sıralar Türkiye’nin gündemine yabancı olsa da, çok yakında tüm dünyada önemli bir tartışma maddesi olabilir. Dünyadaki tüm insanlara, ya da daha küçük bir örnekle, bir ülkedeki tüm vatandaşlara, çalışsın veya çalışmasın sabit bir gelir sağlanması anlamına gelen Evrensel Sabit Gelir’in ilk denemesi için aslında Norveç’te 2013’te bir referandum yapılmış ancak kıl payı reddedilmişti. Benzer bir yasa İsviçre’de de referandumdan döndü. Ancak çalışarak yaşayanlar şu sıralar, insanları tembelliğe iteceğini düşündüğü için yasaları reddederken, robotların ele geçirdiği sahalarda iş bulamadıkları için para kazanamayan insanların sayısı arttıkça bu yasalara evet oyu verenlerin de sayısı artacak.

Fransa’dan Japonya’ya, Hindistan’dan Nambiya’ya dünyada onlarca ülke vatandaşlarına sabit gelir bağlama konusunu tartışıyor. İşsizlik sigortası/geliri adı altında hiç geliri olmayan işsiz insanlara bu gelir sağlanıyor ancak konunun asıl tartışma noktası çalışsın çalışmasın herkese düzenli bir sabit gelir sağlamak.

Elon Musk ve bazı diğer vizyonerler bunun sadece bir ülkede değil tüm dünyada geçerli, evrensel bir uygulama olacağını düşünüyorlar. Robotlar taksi ve kamyon sürücüsü olduklarında, drone’lar güvenlik görevlilerinin yerine geçtiğinde, askeri robotlar piyadelerin yerini aldığında, üretim bantları artık tamamen robotlara emanet edildiğinde, otel resepsiyon ve kat görevlilerinin yerine robotlar konulduğunda, restoranlarda insan garson yerine robotlar geçtiğinde, madenlerde insan işçi yerine hiç durmadan çalışan, ara vermeyen, olumsuz koşullardan etkilenmeyen akıllı robotlar iş başı yaptığında artık fiilen insanların kendilerini doyuracak iş bulmaları imkansız hale gelecek.

İnsanların hayatta kalabilmesi için zorunlu bir çözüm

Elon Musk, ağır bir sosyal patlamaya neden olabilecek bu sorunu çözmenin tek yolunun ise, Evrensel Sabit Gelir olduğunun altını çiziyor. Bu sayede, devletler ve şirketler ürün hizmet üretmeye devam ederken, insanlar ihtiyaçlarını tüketecek geliri otomatik elde edecek ve hayatlarını çalışmaya değil ama dünyadan zevk almaya ayıracaklar.

Elbette belli oranda çalışma devam etmeyi tercih edecek çeşitli yeteneklere sahip özel insanlar da olacak ancak bunlar da emeklerinin karşılığını fazlasıyla alıp daha avantajlı şartlar elde edebilecekler.

Bu yeni dünya düzeninin kaçınılmaz olduğunun altını çizen Musk, toplumların şimdiden buna hazırlanması gerektiğini de düşünüyor.

Sosyal deneyle sabit gelir

Silikon Vadisi’ndeki önemli yatırım şirketlerinden Y Combinator bu fikri test etmek üzere pilot bir program hazırlıyor. Facebook’un kurucularından Chris Hughes da bu deneyi destekliyor. Buna göre belli bir grup insana düzenli basit sabit gelir sağlandığında bu insanları hayatının nasıl değişeceği ve ekonominin bundan nasıl etkileneceği gözlenecek.

Evrensel Sabit Gelir’in, önümüzdeki otuz sene içinde tüm dünya ülkeleri için bir standart olması da bekleniyor. Yani yaşı henüz genç olanlar, otuz seneye kadar artık çalışmadan, dünyanın keyfini sürmek için gezip tozup yaşama planları yapabilirler. Çünkü banka hesaplarına her ay düzenli olarak insan onuruna yaraşır bir hayat yaşamaya yeterli gelir yatacak. Artık o parayla daha büyük bir eve kiraya mı çıkarsınız, birikim yapıp kendi işletmenizi mi kurarsınız veya eşinizle dünyayı dolaşarak çocuklarınızı güneş batışına karşı büyütme planlarına mı girişirsiniz, orası size kalmış.