Uluslararası Para Fonu (IMF) Genel Müdürü Kristalina Georgieva, dünyanın en büyük Fintech konferans etkinliklerinden birisi olarak görülen Singapur Fintech Festival’de bir konuşma yaptı. Georgiva konuşmasında merkez bankası dijital para birimlerinin nakit paranın yerini alma potansiyeline sahip olduğunu, ancak benimsemenin biraz zaman alabileceğini söyledi.
IMF Genel Müdürü Georgieva “CBDC’ler (merkez bankası dijital para birimleri) başlangıç olarak ada ekonomilerinde, dağıtımı maliyetli olan nakdin yerini alabilir. Daha gelişmiş ekonomilerde esneklik sağlayabilirler ve çok az kişinin banka hesabına sahip olduğu yerlerde finansal katılımı artırabilirler” dedi ve ekledi: “CBDC’ler nakit paraya karşı güvenli ve düşük maliyetli bir alternatif sunacaktır. Ayrıca, tıpkı bugün bankalarımızdan çekebildiğimiz nakit para gibi, özel paralar arasında bir köprü ve değerlerini ölçmek için bir kıstas sunacaklardır.”
Merkez bankaları adeta yarış içinde
Halihazırda 100’den fazla ülkenin yani dünyadaki ülkelerin %60’ından fazlasının CBDC’leri araştırdığını söyleyen IMF Genel Müdürü “CBDC’lere yönelik küresel ilginin düzeyi daha önce görülmemiş düzeyde” diyor. IMF Eylül ayında yayınladığı bir raporda, birçok merkez bankasının şimdiden pilot uygulamalar başlattığını ve hatta bazı ülkelerin bir CBDC ihraç ettiğini belirtti.
IMF Genel Müdürü Georgieva, selefi Christine Lagarde’ın 2018 yılında yaptığı bir konuşmaya atıfta bulunarak, eski IMF başkanının politika yapıcıları “değişim rüzgarlarını” takip etmeye ve CBDC’lerin kullanımını keşfetmeye teşvik ettiğini şu sözlerle ifade etti: “Beş yıl sonra, bu yolculuğa ilişkin bir güncelleme sunmak için buradayım. Öncü sayılabilecek bazı ülkeler çoktan bu yeni diyara yelken açmış durumda ve birçoğu CBDC’leri araştırıyor ve dijital para gelişmelerini yönlendirmek için düzenlemeler geliştiriyor. Ancak henüz karaya ulaşmış değiliz. İnovasyon için hala çok daha fazla alan ve kullanım durumları üzerinde çok fazla belirsizlik var.”
Uluslararası Ödemeler Bankası tarafından 2022 yılında yapılan bir ankete göre, ankete katılan 86 merkez bankasının %93’ü CBDC’leri araştırdıklarını söylerken, %58’i kısa veya orta vadede bir perakende CBDC ihraç edeceklerini veya muhtemelen ihraç edebileceklerini söyledi. Ancak Atlantik Konseyi’nin verilerine göre, Haziran ayı itibariyle sadece 11 ülke CBDC’leri kabul etmiş olup, 53 ülke ileri planlama aşamasındadır ve 46 ülke de konuyu araştırmaktadır.
IMF Genel Müdürü Georgieva yaptığı konuşmada ayrıca yapay zekanın da CBDC benimsemesi ve doğru kullanımı alanında önemli bir araç olabileceğini şu sözlerle ifade etti: “CBDC’lerin faydaları, teknolojilerin nasıl geliştiğine bağlı olacaktır. Örneğin yapay zeka, CBDC’lerin bazı faydalarını artırabilir. Çeşitli verilere dayalı hızlı ve doğru kredi skorlaması sağlayarak finansal katılımı artırabilir. Finansal okuryazarlığı düşük olan kişilere kişiselleştirilmiş destek sağlayabilir. Elbette, kişisel gizliliği ve veri güvenliğini korumamız ve yerleşik önyargılardan kaçınmamız gerekiyor, böylece eşitsizliği sürdürmek yerine azaltmayı hedefliyoruz. İhtiyatlı bir şekilde yönetilen yapay zeka bu konuda bizlere yardımcı olabilir.”
CBDC (merkez bankası dijital para birimi) nedir?
CBDC’ler bir ülkenin itibari para biriminin dijital formudur ve ülkenin merkez bankası tarafından düzenlenir. Blok zinciri teknolojisi tarafından desteklenirler ve merkez bankalarının hükümet ödemelerini doğrudan hane halklarına yönlendirmesine olanak tanırlar. Türkiye’de 2021 yılında başlayan Merkez Bankası Dijital Türk Lirası projesi, geçtiğimiz yıl sonunda birinci faz çalışmalarını tamamlayarak ikinci faz çalışmalarına geçmişti. Dijital Türk Lirası İşbirliği Platformu’nun 2023 yılında seçili bankalar ve finansal teknoloji firmalarının katılımıyla genişletilmesine yönelik çalışmalar devam ediyor.
