Ağ operatörlerinin trafik paylaşımına imkan tanıyarak uluslararası internet trafiğini rahatlatan internet değişim noktaları (IXP), operatörler açısından düşük maliyet ve yüksek performans, aboneler için ise daha iyi bir kullanıcı deneyimi sağlıyor. Türkiye’de bu altyapı teknolojilerinin hayata geçmesi, yoğun bir siyasi sürecin sonucunda yaşandı. Gezi Olayları sonrası 2013 yılı ortasında açıklama yapan Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım, “Bizim bilgilerimizin başka ülkeleri dolaşarak Türkiye’ye gelmesinin, hem bilgi güvenliği hem bilişim altyapısı açısından zafiyet oluşturduğu ortaya çıktı” dedi ve bunun çözümü olarak internet değişim noktalarının Türkiye’de kurulacağını anlattı. Eylül 2014’te ise o dönem bakanlık koltuğunda bulunan Lütfi Elvan yurtdışından yapılan yasadışı dinlemelerle ilgili konuşarak “Yurtdışı trafiğin internet değişim noktalarının Türkiye’de olması konusunda bir çalışma başlatıldı” açıklamasını yaptı. Kısacası devlet açısından baktığımızda, internet değişim noktaları bir tercih değil; kritik bir güvenlik ihtiyacı olarak görülüyor.
Yerel internet değişim noktası ulusal güvenlik için şart
Özel sektör için ise veri trafiğinin yerel olarak paylaşılması gecikmeleri ortadan kaldırırken aynı zamanda yeni iş fırsatları sunuyor. Veri trafiğinde ara bağlantıları kurma hedefiyle 20 yıl önce operatör bağımsız bir şekilde kurulan DE-CIX, bugün dünyanın en büyük internet değişim noktası operatörlerinden biri. İstanbul’un uluslararası veri trafiğinde bir sonraki aktarım merkezi olacağını belirten DE-CIX Yönetim Kurulu Üyesi Ivo Ivanov, Türkiye’deki ekonomik güce ve jeopolitik konuma dikkat çekiyor ve Frankfurt’un DE-CIX ile geçirdiği dönüşümün bir benzerini İstanbul için kurguladıklarını anlatıyor:
“Bizim işe başladığımız 1995 yılında Frankfurt’ta güçlü bir iletişim altyapısından söz etmek mümkün değildi. O dönemde Almanya’da ve Avrupa’nın geri kalanında trafik değiş tokuşu yapacak ağ operatörlerinin önce trafiği okyanusun diğer tarafına, ABD’ye taşıması ve ardından geri alması gerekiyordu. Bu aktarım sırasında yaşanan gecikmeler ise tüm operatörlere olumsuz etki ediyordu.”
Yıllar geçtikçe internet hayatın vazgeçilmez bir parçası oldu, online nüfus arttı ve bu sistemin çalışmayacağı anlaşıldı. Denizaşırı aktarma yapmayan, operatörlerin yükünü paylaşacak yerel bir ara bağlantı altyapısının Almanya’da, Avrupa bölgesini kapsayacak şekilde kurulmasına karar verildi. Ancak veri merkezleri kurgulanacak internet değişim noktalarının, operatörler arasındaki rekabete zarar vermemesi gerekiyordu. Bu nedenle tüm operatörlerden bağımsız ve hepsine eşit mesafede bulunan, nötr bir yapılanma olarak DE-CIX Frankfurt’ta kuruldu: “Yirmi yıl sonra bugün Frankfurt’ta saniyede 5 terabitin üstünde trafik değişimi gerçekleştirilebiliyor. Dünyanın dört bir yanından yüzlerce taşıyıcı Frankfurt’ta iş yapıyor. İstanbul’da da buna benzer bir senaryoyu gerçekleştirmeyi hedefliyoruz.”
Hiçbir operatörün DE-CIX üzerinde yaptırım gücü yok
DE-CIX Avrupa’nın en büyük internet birliği olan Internet Industry Association tarafından yönetiliyor. Türk Telekom ve Superonline gibi servis sağlayıcılar da bu birliğin üyeleri olarak kayıtlı. Bu sayede DE-CIX operatörlerden bağımsız kalabiliyor ve veri trafiğinin ara bağlantılarla paylaşımına olanak tanırken rekabete zarar vermiyor. Kurumun en büyük operasyonu Frankfurt’ta olsa da, Almanya’da Münih, Hamburg ve Düsseldorf olmak üzere üç adet, dünya genelinde ise New York, Dallas, Marsilya, Palermo, Madrid ve Aralık 2015 itibarıyla İstanbul olacak şekilde altı farklı bölgesel operasyonu daha bulunuyor. DE-CIX ayrıca Dubai’de iş ortakları aracılığıyla faaliyet gösteriyor.
İnternet trafiğinin Doğuya doğru kaydığını belirten DE-CIX CEO’su Harold Summa ise bunu şöyle açıklıyor: “İnternet trafiği Batıdan Doğuya doğru hareket halinde. ABD ile başladı; sonra Avrupa’da Amsterdam, Londra, Frankfurt, Sofya ve sırada İstanbul var.”
DE-CIX’in Türkiye hedefleri arasında, Ankara, Bursa ve İzmir’de 15’in üzerinde veri merkezi lokasyonunda hizmet vermek bulunuyor. İstanbul’u “Avrupa ve Asya’yı birbirine bağlayan yeni geçit” olarak tanımlayan DE-CIX, internet değişim noktası sayesinde oluşturacağı “dijital çekim alanı” ile uluslararası içerik sağlayıcıları da İstanbul’a çekmeyi ve ülkenin coğrafi konumunu avantaja dönüştürerek Irak ve İran gibi bölge ülkelere Türkiye üzerinden trafik aktarımı yapmayı planlıyor.
