Çin, teknoloji alanındaki yükselişini engellemeye yönelik hamlelere karşı sesini yükseltmeye devam ediyor. Son olarak Japonya’nın çip üretim ekipmanlarına yeni kısıtlamalar getirmesi ihtimali, Çin’i harekete geçirdi. Pekin yönetimi, Japon yetkililere bu tür bir adımın “ciddi ekonomik misilleme” ile karşılanacağı konusunda açık ve net bir uyarıda bulundu.
Çin’den Japonya’ya sert çip uyarısı
Görüşmelerden sızan bilgilere göre, Çinli yetkililer Japonya’nın olası kısıtlamalarına karşı çok sert bir tutum sergiledi. Toyota Motor gibi Japonya’nın önde gelen şirketleri ise hükümetlerini uyardı. Toyota’nın uyarısının merkezinde ise Çin’in misilleme olarak otomotiv üretiminde kritik öneme sahip minerallere erişimi engelleyebileceği endişesi yer alıyor.
Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mao Ning, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, “Küresel üretim ve tedarik zincirlerinin yapay olarak bozulmasına, normal ekonomik ve ticari iş birliğinin siyasallaştırılmasına ve Çin’e karşı bilimsel ve teknolojik engeller oluşturulmasına kesinlikle karşıyız” diyerek ülkesinin duruşunu net bir şekilde ortaya koydu.
Çinli batarya üreticisi CATL, ABD ambargosuna mı uğrayacak?
Japonya, Temmuz ayında ABD’nin baskısıyla Çin’in gelişmiş çip üretim kapasitesini sınırlamayı hedefleyen bir dizi önlem almış ve 23 tür yarı iletken üretim ekipmanının ihracatını kısıtlamıştı. Bu hamle, Japonya ile Çin arasındaki ekonomik gerilimin tırmanmasına yol açabileceği endişesini beraberinde getirdi. Çin’in olası misilleme adımları, özellikle teknoloji ve otomotiv sektörlerini derinden etkileyebilir.
Japonya’nın en büyük şirketlerinden biri olan Toyota, ülkenin çip politikalarında önemli bir söz hakkına sahip. Şirket, Tayvanlı çip üretim devi TSMC’nin Japonya’da inşa ettiği yeni bir çip fabrikasına yatırım yaparak bu alandaki varlığını güçlendiriyor. Bu nedenle Toyota’nın endişeleri, Tokyo Electron gibi diğer Japon yarı iletken ekipman üreticilerinin endişeleriyle birleşince Japon yetkililer üzerinde büyük bir baskı oluşturuyor.
Öte yandan ABD, Çin’in teknolojik yükselişini engellemek için Japonya’ya daha fazla baskı uygulamaya devam ediyor. Washington yönetimi, Tokyo Electron gibi şirketlerin Çin’e gelişmiş çip üretim ekipmanı satmasını daha da zorlaştırmak için yoğun bir çaba sarf ediyor.
ABD, müttefiklerini Çin’e karşı daha sert önlemler almaya ikna etmek için “doğrudan yabancı ürün kuralı” (FDPR) adı verilen bir yaptırımı devreye sokmayı değerlendiriyor. Bu kural, ABD’nin, içerisinde az miktarda da olsa Amerikan teknolojisi bulunan yabancı ürünlere ihracat kısıtlaması getirmesine olanak tanıyor. Şimdilik Japonya ve diğer önemli müttefiklerine karşı FDPR’yi kullanmaktan kaçınan ABD’li yetkililer, bu seçeneğin hala masada olduğunu belirterek gelecekte kullanabileceklerinin sinyalini veriyor.
ABD, 2022 yılında Çin’e yönelik kapsamlı çip ihracat kısıtlamalarını ilk kez duyurmuştu. Daha sonra Japonya ve Hollanda da benzer ancak daha sınırlı önlemler aldı. Birkaç ay önce ise ABD’nin baskısıyla Hollandalı ASML ve Japon Tokyo Electron, Çin’e sattıkları litografi ekipmanları için hayati önem taşıyan servis hizmetlerini durdurmak zorunda kaldı.
ABD şimdi ise yapay zeka teknolojileri için kritik öneme sahip yüksek bant genişlikli bellek yongalarına (HBM) ve diğer çip üretim ekipmanlarına yeni kısıtlamalar getirmeyi hedefliyor. Ancak hem ABD’nin hem de Japonya’nın getirdiği ve getirmeyi planladığı kısıtlamalar sadece gelişmiş teknolojilerle sınırlı. Dolayısıyla Çinli şirketler, kurallara uyarak daha düşük teknolojili ekipmanları satın almaya devam edebiliyor. Bu durum, ASML, Tokyo Electron ve ABD’li Applied Materials, Lam Research ve KLA gibi şirketlerin Çin’deki satışlarının önemli ölçüde artmasına yol açtı.