Geçen hafta 2015’in ilk Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu (BTYK) toplantısı gerçekleştirildi. Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun da katıldığı BTYK’nın gündeminde 2015’teki Ar-Ge teşvik ve politikaları vardı.
Başbakan Davutoğlu, konuşmasında yeni akademik anlayışın yeşermesi gerektiğine dikkat çekti. Akademisyenlerin özlük haklarında iyileştirmeler yaptıklarını belirten Davutoğlu, ekosistemin önemine dikkat çekti.
Peki toplantıda hangi kararlar alındı? Bu karaları üç ana başlıkta toplamak mümkün;
Üniversiteler ve Ar-Ge
Yeni Ar-Ge stratejilerinin hazırlanmasına vurgu yapılan bu kararda, üniversitelerin sahip oldukları insan kaynakları ve altyapılarına değinildi. Üniversitelerin Ar-Ge stratejilerinin dünyadaki bilimsel ve teknolojik değişime uygun olması gerektiği belirtilirken, Kanada örneği kararın gerekçesinde belirtildi. Kanada, Kanada Araştırma Kürsüleri (Canada Researh Chairs) destek programı sayesinde üniversitelerin uzmanlaşmasının etkilerinden bahsedildi.
Doktora derecesine sahip kişilerin yetkinliğinin artırılması
Toplantıda alınan ikinci karar, “Doktora derecesine sahip insan kaynağının nicelik ve nitelik olarak artırılmasına yönelik çalışmalar” yapılmasıydı. Bu kapsamda üniversiteler için yeni bir destek programı oluşturulması, doktora tez danışmanına yönelik kalite odaklı teşvik sisteminin geliştirilmesi, doktora derecesine sahip insan kaynağına yönelik ihtiyaç analizinin yapılmasına karar verildi.
Aynı konuyu ilgilendiren bir başka madde ise özel sektörün sahip olduğu Ar-Ge merkezlerine yönelik. Yeni alınan kararla, özel sektör Ar-Ge merkezlerine, Teknoloji Geliştirme Bölgeleri‘ndeki firmalara ve Tübitak’tan Ar-Ge desteği alıp başarılı biçimde tamamlayan özel sektör firmalarına destek sağlanması gerektiği ifade edildi.
Kararın gerekçesinde ise doktora derecesine sahip kişilerin oran olarak azlığı belirtildi. 2012’de Türkiye’de doktora derecesini alanların sayısı 4506 iken, bin kişi başına doktora mezunu sayısı ise sadece binde 4. Bir önceki yıla göre küçük bir düşüşü de simgeleyen bu değer diğer ülkelerde daha iyi durumda. Japonya’da doktora mezunu oranı 1,1 iken, Güney Kore’de 1,4, AB-28’de 1,5 ve ABD’de 1,7. Oran anlamında en iyi olan ülke ise Çin. Çin’de bin kişi başına 2,2 doktora mezunu kişi bulunuyor.
Yerli teknolojiyi kullanan daha fazla kazanacak
Toplantıda alınan son karar ise girişimcileri ilgilendiriyor. Buna göre yerli teknolojinin gelişimi için desteklerin artması kararı alınırken, verilecek destekte yerli teknolojiyi yoğun kullanan başlangıç firmalarının gelişimi için uluslararası kuluçka merkezi destek mekanizmalarının geliştirilmesi için çalışılacağı açıklandı.
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı ve Tübitak dışında KOSGEB, Türkiye İhracatçılar Meclisi, TOBB gibi kurumların da dahil edileceği süreçte diğer ülkelerde kullanılan yöntemlerin uygulanması sürpriz olmayacak. Zira, kararın gerekçesinde Çin’in Silikon Vadisi, San Fransisco ve Toronto’da kuluçka merkezleri açtığına vurgu yapılıyor. Bununla birlikte Brezilya’nın da benzer bir yapıyla “Start-up Brasil” destek programına sahip olduğu, Meksika’nın ise ABD ve Kanada’da yatırımları olduğu ifade ediliyor.
Toplantıda alınan bu kararları tek başına değil, önceki toplantılarda alınanlarla birlikte değerlendirmek daha doğru olur. Ancak Ar-Ge’nin öneminden, ekosistemin mevcudiyetinden bahsederken; paydaşlar arasında yalnızca ilgili bakanlıklar ve Tübitak değil, yapılanları ticari değere çevirecek özel sektöre ait çok sayıda STK’nın da bulunması daha uygun olacaktır.