Aslında, bilim adamları o zamandan beri dört tür ay depremi olduğunu belirlediler: Derin, sığ, termal ve göktaşı çarpmalarından kaynaklanan türler.
Ancak Apollo 17 misyonundaki aletlerle kaydedilen termal deprem verilerine yeni bir bakış, beşinci ve beklenmedik bir ay depremini ortaya çıkardı; bu deprem Apollo 17’nin Ay’a iniş üssünün kendisinden kaynaklanıyor.
Apollo 17 görevi sırasında bilim insanları, aydaki termal depremleri kaydetmek için üç sismometreyi kalibre etti. Ay yüzeyine yerleştirilen bu cihazlar, Ekim 1976’dan Mayıs 1977’ye kadar veri kaydetti. Bu tür termal depremler, ay gününden ay gecesine geçiş sırasında ayda meydana gelen ve 250 Fahrenheit dereceden salınabilen yoğun sıcaklık değişikliklerinden kaynaklanıyor (121 santigrat derece) ila -208 Fahrenheit (-133 santigrat derece) arasında.
Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü’nden araştırmacılar, makine öğrenimi de dahil olmak üzere modern teknikleri kullanarak verileri yeniden analiz ederek termal depremlerin gün içinde çok hassas bir düzenlilikle meydana geldiğini belirledi. Ancak verilerde termal depremlerle bağlantısı olmayan, yalnızca sabah meydana gelen yeni sarsıntılar da buldular.
Gizemli depremlerin kökenini irdeleyen araştırmacılar, şaşırtıcı bir şekilde bunların, güneş tarafından ısıtıldıkça her sabah genişleyen ve titreşen Apollo 17 Ay’a iniş üssünden geldiğini fark ettiler.
Projede çalışan Caltech Jeofizik Araştırma Profesörü Allen Husker, “Her ay sabahı güneş iniş aracına çarptığında patlamaya başlıyor.” dedi. “Her beş ila altı dakikada biri, beş ila yedi Dünya saati boyunca bir başkası. Bunlar inanılmaz derecede düzenli ve tekrarlıydı.”
Her ne kadar bu yeni ay depremleri Ay’ın neden olduğu depremler olmasa da, yine de gök cismi hakkındaki sismik bilgimize katkıda bulunuyorlar ve bu, Ay’ın gelecekteki gelişimi için özellikle önemli.
Husker, “Doğru soruları yanıtlayacak deneyler ve görevler tasarlayabilmemiz için mevcut verilerden mümkün olduğunca fazlasını bilmek önemli.” dedi. “Ay, Dünya dışında üzerinde aynı anda birden fazla sismometre bulunan tek gezegensel cisim. Bize başka bir cismi kapsamlı bir şekilde inceleme fırsatı veriyor.”
Geçen ay Hindistan’ın Chandrayaan 3 Lander’ı ile yeni bir sismik alet aya indi ve ay depremlerine dair kendi kanıtlarını kaydetmeyi başardı. Altı yüksek hassasiyetli ivmeölçerden oluşan Ay Sismik Aktivite Aracı (ILSA), 26 Ağustos 2023’te görünüşte doğal bir ay depremi kaydetti; ancak kaynağı araştırılıyor. Chandrayaan-3, ay gecesine hazırlık amacıyla 2 Eylül’de uyku moduna girdi.
Husker, Ay’da yapılacak daha fazla sismik araştırma sayesinde “Yeraltı kraterlerinin haritasını çıkarabileceğimizi ve birikintileri arayabileceğimizi umuyoruz.” dedi.
Ekibin araştırması 5 Eylül’de Jeofizik Araştırma Gezegenleri Dergisi’nde yayınlandı.
