Yazarımız Av. Dr. Başak Ozan Özparlak, AB’de bir yıl sonra yürürlüğe girecek online platformlara getirilecek şeffaflık denetimini değerlendiriyor
Avrupa Birliği (AB) Genel Veri Koruma Tüzüğü (GDPR) geçtiğimiz Mayıs ayında birinci yılını doldurmuştu. Şimdi ise AB’de regülasyonun yeni gündeminde dijital platformlar var. Online aracı platformlar bugün artık şirketlerin ticari başarısı için hayati bir öneme sahip. Veri üzerinden işleyen platformların işleyiş mekanizmasının adaletli çalıştığına güvenmek de ticari şirketler için olmazsa olmaz. Özellikle küçük ve orta ölçekli şirketlerin varlıklarını sürdürebilmeleri için aracı platformların kurallarına tabi olmaktan başka yapacak bir şey yok. Bu durum ise platformların tek taraflı olarak koydukları kurallar ile rekabeti bozucu uygulamalara yol açıyor. İki hafta önceki yazımızda (https://www.techinside.com/bir-guc-savasi-araci-olarak-veri-amazon-aleyhine-abde-rekabet-sorusturmasi-ve-faceappin-sozlesme-hukumleri/ ) AB Komisyonu tarafından Amazon aleyhine, elektronik satış piyasasında rekabet kurallarını ihlal ettiği iddiası ile bir soruşturma açıldığından bahsetmiştik. Bu soruşturmanın temel argümanı, elektronik satış platformu olan Amazon’un hem satıcı hem de bağımsız satıcıları bir araya getiren bir aracı olarak faaliyet göstermesiydi. İşte, Temmuz’da AB Resmi Gazetesinde yayımlanan Tüzük ile arama motorlarından online aracılık faaliyeti yürüten şirketlere kadar tüm dijital platformların ticari kullanıcıları için adil ve şeffaf bir süreç sağlanması amaçlanıyor. Bu yeni Tüzük ile giderek bağımsızlaşan ve dijital ekonominin vazgeçilmez unsuru olan ve AB’de sayısı 7 bini bulan platformların başlarına buyruk kurallar koyarak buralarda iş yapan şirketleri haksız olarak zarara uğratmalarını ve pazara yeni girecek platformlara giriş bariyeri oluşturmalarını engellemek.
Tüzük ne tür yükümlülükler getirecek?
Şeffaflık ilkesi uyarınca hem platformlar hem de arama motorları arama sonuçlarının sıralamasına dair kuralları önceden açıklayacaklar. Bilindiği üzere ilk on sayfada yer alamamak bir şirket için aslında “yokluk” ile eşdeğer. Bu derece ticari öneme sahip olan bu sıralamaların ilk on sayfasında yer almak için şirketlerin ne yapması gerektiği ve algoritmaların sıralamayı ne şekilde yaptığı platformlar tarafından açıkça belirtilecek. Bu konuda aklımıza ilk gelenlerden biri, Amazon’un önceki yazımızda bahsettiğimiz buy box uygulaması. Tüzük, aracı platformlara, hesap kapama ve telafi gerekçelerini de açıklama zorunluluğu getiriyor. Kolayca düzeltilebilir durumlarda, koşullar sağlandığında hesabın yeniden açılması, telafi koşulları, ücretsiz bir iç şikayet mekanizması ve arabuluculuk mekanizmalarının da platformlarca kurulması gerekecek.
Tüzüğe uymamanın yaptırımı ne olacak?
12 Temmuz 2020’de yürürlüğe girecek olan Tüzük uyarınca, bir dijital platformca tüzük kuralları ihlal edilirse, AB sınırlarındaki ulusal yargı yollarına başvuru mümkün olacak. Ayrıca, görüşümüze göre en önemli noktalardan biri de Tüzük ile uyumlu olmayan sözleşme hükümlerinin geçmişe etkili olarak hükümsüz sayılacak olması. Üç yıllık bir çalışma ve araştırmanın ardından yayınlanan bu Tüzük aslında sadece rekabeti değil, dolaylı olarak tüketicileri de korumayı hedefliyor. Yeni düzenlemenin en umut vadeden öngörülerinden biri ise adil bir rekabet ortamında yeni platformların daha kolay ortaya çıkabileceği. Amaçlandığı gibi işlerse, sistem inovasyonu da kolaylaştırabilir.
