ABD Kongresi, Lockheed Martin tarafından üretilen F-35 savaş uçaklarının 2025 mali yılı için alım planlarını teknik sorunlar ve bütçe tasarrufları doğrultusunda azaltmayı planlıyor. Savunma Yetki Yasası (NDAA) kapsamında, başlangıçta 68 adet olarak planlanan F-35 siparişleri 58 adede düşürülürken, teslimatlar da yazılım ve donanım sorunlarının çözümüne kadar 48 uçakla sınırlanacak. Bu değişiklik, F-35 programındaki aksaklıklar ve teslimat gecikmelerine karşı alınan bir önlem olarak öne çıkıyor.
ABD, F-35 alımlarını azaltacak
F-35 programında en dikkat çeken sorun, “Technology Refresh 3” (TR-3) yazılımındaki problemler. Bu yazılım, uçakların daha hızlı işlem kapasitesi ve gelişmiş radar yetenekleriyle donatılmasını sağlamak için tasarlandı, ancak 2023 yılı boyunca yaşanan aksaklıklar teslimat sürecini durma noktasına getirdi. Şu anda TR-3 yazılımının geçici bir sürümü kullanılarak teslimatlar yeniden başlatılmış olsa da, bu uçakların muharebe görevlerinde kullanılabilmesi için en erken 2025 yılı bekleniyor. Daha kapsamlı “Blok 4” güncellemelerinin ise yazılım sorunları çözüldükten sonra devreye gireceği belirtiliyor. Blok 4, F-35’in silah kapasitesini artırmayı ve elektronik harp yeteneklerini geliştirmeyi hedefliyor.
Savunma Bakanlığı’nın Mart ayında sunduğu orijinal bütçe teklifine göre, 2025’te Hava Kuvvetleri için 30 F-35A, Deniz Piyadeleri için 9 kısa kalkış ve dikey iniş özelliğine sahip F-35B ve Deniz Kuvvetleri için 9 uçak gemisi uyumlu F-35C teslim alınması planlanıyordu. Ancak bu hedefler, TR-3 sorunları ve radar arızaları gibi teknik aksaklıklar nedeniyle revize edildi. Ayrıca, iptal edilen 10 uçaklık siparişin yaklaşık 1 milyar dolarlık bir tasarruf sağlayacağı ifade ediliyor.
Lockheed Martin, F-35 programındaki sorunları çözmek için 350 milyon dolarlık bir yatırım yapma kararı aldı ve Ekim ayında yazılım mühendisliği uzmanı Chauncey McIntosh’u programın başına getirdi. Şirket, yazılım geliştirme süreçlerini hızlandırmayı ve aksaklıkları gidermeyi amaçlıyor. Öte yandan, Savunma Bakanlığı’nın Kongreye, sorunların giderilmesi ve programın sürdürülebilirliği hakkında detaylı bir rapor sunması gerekiyor. Bu raporun, önümüzdeki beş yıl boyunca yıllık olarak güncellenmesi planlanıyor.
Bu gelişmeler, F-35 programının yüksek maliyeti ve teknik sorunlarına yönelik eleştirilerin arttığı bir dönemde alınan önemli bir karar olarak değerlendiriliyor. ABD’nin bu adımı, savunma bütçesinde tasarruf sağlama ve F-35’in operasyonel verimliliğini artırma hedefleriyle uyumlu görünüyor.
