ABD’de uzun süren tartışmalara neden olan ağ tarafsızlığı (net neutrality) yeniden gündemde. ABD Federal İletişim Kurulu (FCC), geniş bant sağlayıcılarının tüm internet trafiğine eşit davranması, iş ortaklarına ya da kendi hizmetlerine herhangi bir ayrıcalık tanımaması kurallarını yeniden uygulamaya koymaya hazırlanıyor. Uzun süren tartışmaların ve yasal altyapının oluşturulmasına rağmen Trump’ın başkanlığı döneminde konu gündeme gelmiş ve ilgili yasal düzenleme kaldırılmıştı.
Ağ tarafsızlığı yaklaşımını yeniden canlandırma çabası, on yılı aşkın bir süre önce orijinal kuralın savunucularından biri olan FCC Başkanı Jessica Rosenworcel tarafından Ulusal Basın Kulübü’nde yapılan bir konuşmayla duyuruldu. Rosenworcel, genişbantın “bir lüks değil, bir gereklilik” olduğunu söyledi ve ekledi: “Ağ tarafsızlığı modern yaşam için temel bir altyapıdır. Buna sahip olmayan hiç kimsenin 21. yüzyılda başarılı olma şansı yoktur. Genişbantın tamamımıza ulaşması ve hızlı, açık ve adil olması gerekiyor.”
Rosenworcel internette paylaştığı bir bilgi notunda FCC’nin “Komisyon’un 2015 yılında kabul ettiği başarılı kurallara büyük ölçüde geri dönmeyi amaçladığını” ve bu kuralların genişbant internet erişimini su, elektrik ve telefon hizmetleriyle aynı düzeyde evrensel bir hizmet olarak sınıflandıracağını söyledi.
Ağ tarafsızlığı nedir, niye önemli?
En basit tanımıyla ağ tarafsızlığı, sabit ya da mobil internet servis sağlayıcıların içerik ve uygulamalar üzerinde hiçbir ayrımcılık yapmaması ve fiziksel altyapıyı sadece veri aktaran bir şebeke olarak görmesi prensibine dayanıyor. Elbette ağların işleyiş biçimi nedeniyle bazı verilere öncelik verilmesi gerekebiliyor, ancak örneğin ABD’de Comcast’in (ya da ülkemizde herhangi bir internet sağlayıcısının) kendi yayınlarına avantaj sağlarken rakiplerinin yayın hizmetlerini kısması yanlış ve yasadışı olacaktır.
ABD Federal İletişim Kurulu (FCC) uzun süren tartışmaların ardından 2015’te ağ tarafsızlığı ilkelerini bir kural bütünü olarak kabul etti. Ancak 2016 seçimleriyle birlikte (beklendiği gibi) FCC’ye yeni bir liderlik geldi. Ağ tarafsızlığı kuralının mimarlarından biri olan Tom Wheeler, başkanlığı Ajit Pai’ye devretti ve Pai hukuki bir açıktan/yorumdan yararlanarak kaldırdıklarını açıkladı. Genişbant ve mobil servis sağlayıcılar ise ağ tarafsızlığı kurallarının yokluğunda bu ilkelere aykırı ciddi bir ihlal gerçekleşmediğini savunuyorlar.
Ülkemizde de ağ tarafsızlığı özellikle 2010’lu yıllarda ciddi bir şekilde tartışılmış, BTK önce konuyla ilgili bir araştırma raporu yayınlamış ve sonrasında ihlal yaptığı tespit edilen TTNET A.Ş.’ye (Türk Telekom’un o dönemdeki sabit internet sağlayıcı markası) yaklaşık 250.000 TL tutarında bir ceza kesmişti.
