Fransa’da gerçekleştirilen önemli bir nükleer füzyon denemesi, tarihî bir başarıya imza attı. CEA (Commissariat à l’Énergie Atomique et aux Énergies Alternatives) tarafından işletilen WEST tokamak reaktörü, 12 Şubat’ta 22 dakika 17 saniye boyunca plazma reaksiyonunu kararlı bir şekilde sürdürebilmeyi başardı. Bu, dünya çapında bir rekor kırılmasına olanak tanıdı ve füzyon enerjisinin sürdürülebilir hale getirilmesi yolunda önemli bir adım olarak kabul ediliyor. Önceki rekor, Çin’deki EAST tokamak reaktörüne aitti ve o da plazmayı 1.066 saniye boyunca tutabilmişti. WEST, bu başarı ile Çin’in rekorunu yaklaşık yüzde 25 oranında geliştirdi.
Yeni nükleer füzyon reaktörü, tarihi bir rekora imza attı
Füzyon plazmalarının uzun süre korunabilmesi, ITER gibi devasa projeler için kritik bir hedef teşkil ediyor. Bu tür reaktörlerin verimli enerji üretimi yapabilmesi için plazmaların dakikalarca, hatta saatlerce kararlı bir şekilde tutulması gerekiyor. Ancak, füzyon plazması doğası gereği son derece kararsız bir yapıya sahip olduğu için, onun kontrol altında tutulması ve reaktör iç yüzeyine zarar vermeden çalışması büyük mühendislik ve bilimsel bir çaba gerektiriyor. WEST’in başarısı, bu alandaki ilerlemelerin önemli bir göstergesi olarak dikkat çekiyor. Reaktörde, süper iletken bobinler ve aktif soğutmalı bileşenler gibi gelişmiş teknolojiler kullanılarak uzun süreli plazma deneyleri mümkün kılınıyor.
WEST, ITER ve diğer büyük füzyon projeleri ile birlikte küresel füzyon araştırmalarına da büyük katkılar sunuyor. Bu tesiste yapılan çalışmalar, füzyon enerjisini ticari hale getirmeye yönelik önemli veriler sağlıyor. Ancak, füzyon enerjisinin ticari hale gelmesi için sadece plazmanın uzun süre tutulması değil, aynı zamanda reaktör bileşenlerinin erozyona uğramadan veya kirlenmeden çalışması da büyük önem taşıyor. Füzyon enerjisinin potansiyeli büyük çünkü yalnızca 1 gram hidrojen izotopunun füzyon tepkimesiyle açığa çıkan enerji, 11 ton kömüre eşdeğer ve teorik olarak sınırsız ve temiz bir enerji kaynağına ulaşılabilir.
Ancak, nükleer füzyonun ticari hale gelmesi ve büyük ölçekli enerji üretimi için gereken altyapının tamamlanması zaman alacak. Bu teknolojinin, 2050 yılına kadar net sıfır karbon hedeflerine kayda değer bir katkı sağlaması şu an için pek olası görünmüyor. Yine de, son yıllarda yaşanan sürekli rekor kırma gelişmeleri, bu alandaki ilerlemenin hızla devam ettiğini gösteriyor.
