Çin’in Chang’e 5 görevinden elde edilen veriler, Ay’da hala aktif volkanik faaliyetlerin olabileceğine dair çarpıcı bulgular sundu. 2020 yılında Ay’dan getirilen numunelerde tespit edilen küçük cam boncuklar, Ay’ın yüzeyinde yakın geçmişte volkanik aktiviteler yaşandığını gösteriyor. Bu keşif, Ay’ın jeolojik evrimi hakkında var olan bilgileri yeniden gözden geçirmemizi gerektiriyor.
Ay’da hala aktif yanardağlar mevcut olabilir
Chang’e 5 misyonunun topladığı 1,7 gramlık Ay toprağında bulunan küçük cam boncuklar, volkanik kökenli olabilir. Bu boncuklar, volkanik lav fıskiyeleri sonucu oluşmuş olabilir ve 20 ila 400 mikron arasında değişen boyutlara sahip. Bu tür boncuklar daha önce de bulunmuştu, ancak bu bulguların yaşı yaklaşık 123 milyon yıl öncesine tarihleniyor. Bu, Ay’ın çok daha yakın bir tarihte volkanik patlamalar yaşadığını gösteriyor ve bu bulgular, Ay’ın tamamen “ölü” bir gök cismi olmadığına işaret ediyor.
Ay’ın iç yapısının 4,5 milyar yıl önceki oluşumundan bu yana soğuması ve volkanik aktivitelerin sona ermesi bekleniyordu. Ancak, bu cam boncuklarda yüksek oranda nadir toprak elementleri ve toryum bulunması, Ay’ın iç yapısında yerel çapta kayaların erimesine neden olabilecek ısı kaynaklarına sahip olabileceğini düşündürüyor. Bu elementler radyoaktif bozunma yoluyla ısı üretiyor ve bu, Ay’ın mantosunda volkanik aktiviteye neden olabilecek bir sıcaklık kaynağı olabileceğini gösteriyor.
Ay’daki volkanik aktivitelerle ilgili bu yeni bulgular, mevcut jeolojik modelleri yeniden değerlendirmeyi gerektiriyor. Eğer Ay’ın iç yapısında hala sıcaklık kaynakları varsa, bu, Ay’ın jeolojik geçmişine dair bildiklerimizi önemli ölçüde değiştirebilir.
Bu bulgular, Ay’daki potansiyel volkanik aktivitelerin devam edebileceği ve bu durumun Ay yüzeyindeki yapılacak keşifler için önemli olabileceğini gösteriyor. Ay’da gelecekte kurulacak üsler, belki de bu yerel ısı kaynaklarından yararlanabilir. Ayrıca, bu bilgiler, Ay’ın yapısal dinamiklerini ve iç süreçlerini daha iyi anlamamıza yardımcı olabilir.
Chang’e 5’in bulguları, Ay’ın düşündüğümüz kadar “ölü” olmadığını ve belki de hâlâ zaman zaman volkanik faaliyetler yaşandığını gösteriyor. Bu keşifler, Ay’ın jeolojik geçmişini anlamamızda önemli bir adım olabilir ve gelecekteki uzay araştırmaları için yeni fırsatlar sunabilir.
