Rusya Uzay Ajansı Roscosmos’un patronu Yury Borisov, nükleer reaktör yerleştirme görevi için gerekli teknolojinin neredeyse hazır olduğunu iddia etti ve Rusya’da düzenlenen Dünya Gençlik Festivali’nde konuştu: “Bugün, Çinli ortaklarımızla birlikte Ay’a bir güç reaktörü gönderme ve monte etme projesini ciddi bir şekilde değerlendiriyoruz.”
NASA da Ay’da nükleer enerji için tasarım sözleşmeleri imzalamıştı ancak bu kadar net bir açıklama ve görev planlaması yapılmamıştı. Roscosmos Ay’da bir nükleer reaktör kurma planlarından bahsederken, Çin ise yeniden kullanılabilir roketlere doğru ilerlemeye devam etti. China News tarafından yayınlanan bir röportajda, China Aerospace Science and Technology Corporation’dan Wang Wei, 4 metre sınıfı ve 5 metre sınıfı yeniden kullanılabilir roketlerin sırasıyla 2025 ve 2026 yıllarında ilk kez uçmasının planlandığını söyledi.
Yeniden kullanılabilir roket teknolojisi büyük önem taşıyor
SpaceX yeniden kullanılabilir roketlerin etkinliğini kanıtladı ve rakipleri o zamandan bu yana onları yakalamak için çabalıyor. Blue Origin’in New Glenn ilk kademesi yeniden kullanılabilir olarak tasarlandı ve United Launch Alliance’ın önerdiği SMART sistemi şirketin Vulcan roketinin ilk kademe motorlarını kurtarılabilir hale getirecek. Bu yeniden kullanılabilir roket tasarımları, nükleer enerji reaktörleri için gereken parçalar dahil pek çok ekipmanı daha efektif bir biçimde taşıyabilmek için oldukça kritik.
Rusya’nın Ay’a yönelik görevler konusunda modern zamanlarda şansı pek yaver gitmedi. 2023’te Luna 25 iniş aracı, yörüngede başarısız bir yanışın ardından Ay yüzeyine çakıldı. Hindistan’ın Chandrayaan-3 görevinin sadece birkaç gün sonra başarıyla iniş yapmasıyla Rusya’nın başarısız görev girişimi daha çok eleştiri almıştı. O zamandan bu yana hükümet ve ticari kuruluşlar farklı başarı çeşitli denemeler gerçekleştirdi. Bununla birlikte, Çin’in Chang’e sondaları, en sonuncusu olan Chang’e 5’in Ay’a başarılı bir şekilde inmesi ve Dünya’ya bir ay toprağı örneği göndermesiyle oldukça iyi çalıştı.
Bir başka numune geri dönüş görevi olan Chang’e 6’nın 2024’ün ilk yarısında fırlatılması bekleniyor. Bunu 2026’da bir kaynak araştırmacısı ve 2028’de Chang’e 8 izleyecek. Chang’e 8’in bir Ay üssü inşasının öncüsü olması bekleniyor.
Yani Borisov’un Ay’da nükleer reaktör kurma konusunda zamanlaması işe yarayabilir. Ruslar daha önce Ay’a radyoaktif güç kaynakları da koymuştu. Lunokhod gezgini Ay gecesi boyunca elektronikleri sıcak tutmak için Polonyum-210 izotopik bir ısı kaynağına sahipti. Ancak Rusya’nın tek başına Ay’a iniş konusundaki başarısız girişimleri göz önüne alınırsa, Rusya – Çin işbirliği kaçınılmaz görünüyor.
Daha büyük bir soru ise Çin’in Ay programına Rusya’nın katılımına gerçekten ihtiyacı olup olmadığı, hatta bunu isteyip istemediği sorusu. İki ülke 2021’de Uluslararası Ay Araştırma İstasyonu (ILRS) planlarını imzaladı ancak Luna 25 kazası Rusya’nın ortaklarını bir kez daha düşünmeye sevk etmiş olabilir. Üstelik Çin’in aslında Rusya desteği olmadan da Ay’da kendi nükleer enerji sistemlerini kurabileceği düşünülüyor.
