Avustralya Vergi Dairesi (ATO) için çalışan yüz elli kişi, Facebook ve TikTok’ta reklamı yapılan bir vergi iadesi dolandırıcılığına katıldıkları için soruşturma geçirdiler. Çalışanların bazıları hakkında dava açıldığı duyuruluyor. Dolandırıcılığın boyutu geçtiğimiz hafta ATO’nun, Avustralya’nın katma değer veya satış vergisine eşdeğer olan Mal ve Hizmet Vergisi (GST) için dolandırıcılık kontrol düzenlemelerinin yönetimi ve gözetimine ilişkin bir denetimde ortaya çıktı.
Başka ülkelerde olduğu gibi Avustralya’da da işletmeler kendi alışverişleri için ödedikleri satış vergisinin iadesini talep edebiliyor. Ancak ülkede iş kurmak son derece kolay olduğu ve vergi iade taleplerinin denetiminde yaşanan aksaklıklar pahalıya patlamış gibi görünüyor. Dünya Bankası, Avustralya’yı dünyada iş kurmak için en kolay yedinci ülke olarak sıralıyor (aynı listede Türkiye 33. sırada). Bunun nedenlerinden birisi ise sürecin bir adımının yani Avustralya İşletme Numarası (ABN) almanın çok az çabayla çevrimiçi olarak gerçekleştirilebilmesi. ABN aynı zamanda vergi iadesi işlemlerine kaydolmak için gereken birkaç gereklilikten birisi. Geri ödeme talep etme araçları da çevrimiçi ve kullanımı kolay.
Çevrimiçi reklamlarda tanıtılan dolandırıcılık, ATO’dan kredi almanın bir yolunu ayrıntılı olarak açıklıyordu ve dolandırıcılık ilanlarına yanıt verenlere sahte bir işletme yaratma, hileli bir şekilde ABN başvurusu yapma ve ardından vergi iadesi için sahte taleplerde bulunma yöntemleri öneriliyordu. Dolandırıcılık bir süre için olağanüstü iyi çalıştı. ATO’ya yönelik denetimde, Nisan 2022 ile 30 Haziran 2023 arasındaki dönemde 2 milyar A$ (1,29 milyar $) tutarında hileli GST iade talebi ve 57.000 katılımcı tespit edildi.
Buna karşın yapılan denetimlerde 2021 yılının ortalarından itibaren ATO’nun artan sayıda GST dolandırıcılığı ihbarı aldığı ve Aralık 2021’den itibaren finans kuruluşlarının şüpheli GST ve gelir vergisi iadelerine ilişkin yüksek miktarda uyarı gönderdiği ortaya çıktı. Ocak 2022 itibariyle ATO o kadar çok vakayı takip ediyordu ki, hepsiyle ilgilenecek yeterli sayıda çalışanı olmadığını biliyordu. Aynı yılın Nisan ayında, bu karmaşanın üstesinden gelmek için 470 kişi görevlendirildi ve bu çabaya Protego Operasyonu adı verildi.
Sahte taleplerin bir kısmı çalıntı kimliklerle gerçekleştirildi
Protego Operasyonu devam ederken, 150 ATO yetkilisinin soruşturmaya değer olduğu tespit edildi. ATO dün yaptığı açıklamada soruşturulanların “çoğunluğunu” “Protego Operasyonu dolandırıcılığı yaptıklarından şüphelenildiği sırada ATO’da çalışmayan eski yükleniciler ya da eski çalışanlar” olarak tanımladı. Bu arada ATO yetkililerinden bazıları da bizzat kimlik hırsızlığı mağduru olup dolandırıcılık faili değillerdi.
Ancak bir düzine ATO personelinin vergi dairesi için çalışırken dolandırıcılık yaptığı tespit edildi. Vergi iadesi dolandırıcılığına adı karışan bu kirli çalışanlara yönelik yaptırımlar arasında sözleşmenin feshi, idari işlem ve cezai kovuşturma yer alıyor. Protego Operasyonu sonucunda birçok kişi hakkında dava açıldı. Örneğin ATO, bir mücevher ve gümüş üretim işletmesi için ABN’yi yeniden aktif hale getiren ve daha sonra yaklaşık 47.500 $ para cezası ve 20 ay hapisle sonuçlanan 63 sahte GST talebinde bulunan bir failin ayrıntılarını paylaştı. Protego Operasyonu sırasında ortaya çıkarılan diğer sahte iddialar milyonlarca GST iadesi talep etti ve yedi buçuk yıllık cezalarla sonuçlandı. Avustralya’nın Ciddi Mali Suçlar Görev Gücü, şemayı teşvik edenleri takip etmeye devam ediyor. ATO’nun 150 çalışanının vergi sahtekarlığı yaptığından şüphelenilmesi şok etkisi yaratmış olsa da denetim, vergi kuruluşunun çabalarının şüpheli GST iadelerinde 2,7 milyar A$’lık (1,75 milyar $) ek bir artışı önlediğini, 123 milyon A$’ın (79,5 milyon $) geri alındığını ve henüz geri ödenmemiş sahte iadeler için büyük bir faiz biriktirdiğini ortaya koydu.
