Güneş yelkeni teknolojisi konusunda çalışmalar devam ediyor. Yeni yayınlanan bir duyuru ile NASA bu konuda önemli bir adım atıldığını açıkladı. Duyuru, yelkenin dörtte birinin açılarak, yerleştirme teknolojisinin beklendiği gibi çalıştığını göstermesinin ardından geldi. Sistem şu anda Teknoloji Hazırlık Seviyesi (TRL) 6’da, yani uzay görevlerini düşünen bilim insanları için bir seçenek olarak kullanıma hazır.
Güneş yelkenleri onlarca yıldır bilim kurgu dünyasında yer alıyordu. NASA Marshall Uzay Uçuş Merkezi’nde teknoloji uzmanı olan Les Johnson, 1974 tarihli The Mote in God’s Eye (Tanrı’nın Gözündeki Zerre) adlı romanında güneş yelkeniyle hareket eden bir uzay aracını görünce bu fikir üzerinde düşünmeye başlamış ve o zamandan bu yana kariyerinin büyük bir bölümünü (son 25 yılını Marshall’da) bu teknolojiyi geliştirmekle geçirmiş. Johnson “Sırada bilim insanlarının görevlerinde güneş yelkenlerinin kullanılmasını önermeleri var. Hedefimize ulaştık ve uçurulmaya hazır olduğumuzu gösterdik,” diyor.
İlk değil ama en büyüğü
Güneş yelkenleri daha önce de uzayda başarıyla denenmişti. JAXA IKAROS görevi, 2015 yılında sona eren beş yıllık bir görev sırasında bu teknolojinin çalıştığını gösterdi. Ancak, açıldığında 196 metre kare olan IKAROS güneş yelkeni, Johnson’ın yelkeninin tam olarak konuşlandırılmış 1.650 metre karelik boyutlarından oldukça küçüktü.
Johnson, IKAROS’un öncelikle sadece konuşlandırmaya yönelik bir gösteri olmasına karşın, “Solar Cruiser’ın çok daha fazla itiş gücü sağlamak [ve] konuşlandırmadan belirli bir konuma (bir gezegen, ay, asteroit veya derin uzaydaki bir konum olabilir) kadar uzayda hassas navigasyon sağlamak üzere tasarlandığını” söyledi. Ayrıca, teknolojinin gelecekteki potansiyel görevlerde kullanımına ilişkin yaklaşımlarda bulunulduğunu, ancak tekliflerin rekabetçi yapısı nedeniyle daha fazla bilgi paylaşamayacağını belirtti.
Güneş yelkeni teknolojisinin diğer örnekleri arasında, SpaceX Falcon 1 aracının arızalanması sonucu kaybolan NASA’nın NanoSail-D’si de yer alıyor. Yerdeki yedek NanoSail-D2 daha sonra 2010 yılında fırlatılmıştı. Daha yakın zamanda ise Planetary Society LightSail uzay aracını fırlattı ve son olarak LightSail-2 2019’da fırlatıldı.
Güneş yelkeni nasıl çalışır?
Güneş yelkenleri, güneş ışığının geniş yüzeyler üzerindeki radyasyon basıncını kullanması prensibiyle çalışıyor. Kimyasal itiş gücünün ani patlamasından yoksun olsa da, yeterince büyük bir yelken, modern mürettebatsız uzay görevlerinin tercih ettiği elektrik motorlarıyla karşılaştırılabilir itiş gücü üretebilir.
Bu teknoloji için söylenecek çok şey var. Herhangi bir yakıt gerektirmiyor ve düşük seviyedeki itiş gücünün (kimyasal güçle çalışan motorlara kıyasla) uzun bir süre boyunca kümülatif etkisi görev planlayıcıları için çok cazip. Buna karşın, örneğin güneş sisteminin ötesine geçmek planlandığında farklı bir itki gücü bulmak gerekiyor. Johnson güneş sisteminin ötesine geçmek için ışınlarını güneş yelkeni donanımlı uzay araçlarına yönlendiren uzay tabanlı lazerlerin kullanılmasından bahsediyor.
