ABD Enerji Bakanlığı, Oak Ridge Ulusal Laboratuvarı’ndan Los Alamos Ulusal Laboratuvarı’na yaklaşık 0,5 kiloluk bir plütonyum-238 sevkiyatı gerçekleştirdi. Söz konusu radyoizotop, NASA görevlerine yakıt sağlamak için kullanılacak.
NASA, 1964 yılından bu yana Apollo Ay görevlerinden Viking Mars görevine, uzayın derinliklerine gönderilen Voyager araçlarından Mars’taki Perseverance gezgin robotuna dek pek çok projede ısı kaynağı olarak plütonyum-238 kullanıyor. Bu radyoizotoplar, doğal bozunma süreçlerinde ısı açığa çıkarırlar ve uzay araçlarında bulunan Radyoizotop güç sistemleri (RPS) aracılığı ile uzay aracına ısı ve elektrik sağlamada kullanılırlar.
Ancak özellikle ikinci dünya savaşı ve takip eden soğuk savaş döneminde nükleer silahlanma yarışında yan ürün olarak bolca üretilen plütonyum-238 artık çok nadir üretiliyor. Hatta NASA son derece zahmetli ve bakımı zor olan bu radyoizotop ihtiyacını 1993 – 2013 arasında Rusya’dan tedarik ediyordu. Şimdi bir yandan Ay’da üs kurmak bir yandan da Mars’a astronot göndermek niyetinde olan NASA için plütonyum-238 tedarikinin kesilmemesi önemli.
NASA’nın Cleveland’daki Glenn Araştırma Merkezi’nde RPS program yöneticisi olan Carl Sandifer konuyla ilgili açıklamasında “NASA’nın Radyoizotop Güç Sistemleri Programı, görevlerin güneş sistemimizdeki ve yıldızlararası uzaydaki en zorlu ortamlardan bazılarında çalışmasını sağlamak için Enerji Bakanlığı ile ortaklaşa çalışıyor” diyor. NASA açıklamasında ayrıca “Bu 0,5 yeni ısı kaynağı plütonyum oksit sevkiyatı, on yılı aşkın bir süre önce plütonyum-238 üretiminin yurt içinde yeniden başlatılmasından bu yana yapılan en büyük sevkiyattır. Bu, 2026 yılına kadar yılda ortalama 1,5 kilogramlık sabit üretim hedefine ulaşma yolunda önemli bir kilometre taşına işaret etmektedir” deniliyor.
Öte yandan, NASA hem maliyetleri düşürmek hem de alternatif kaynak ve materyalleri kullanmak için de çalışmalarına hız kesmeden devam ediyor. NASA, bir yandan roket nozul sistemlerini optimize etmeye çalışırken bir yandan da daha hafif materyaller kullanarak toplam yük kapasitesini artırmanın hesaplarını yapıyor. Bu konudaki son çalışma ise, özel bir alüminyum türünden yapılmış 3D baskılı bir roket motoru nozulu oldu. Ayrıca uzay ajansı, Ay yörüngesine kurulacak olan Gateway uzay istasyonu için güçlü yeni iticiler test ediyor.
